 |
| Bernard F. Eilers, Hendrika Eilers (geboren 1906), dochter van de fotograaf, 1910,Gemeentearchief Amsterdam |
 |
| Bernard F. Eilers, Gesina Eilers-Steenbrugge (1879-1941), echtgenote van de fotograaf, ca. 1912, Gemeentearchief Amsterdam |
 |
| Bernard F. Eilers, Sjoerd Hendrik de Roos met lettersnijdersgereedschap, 1911, Gemeentearchief Amsterdam |
In de jaren voordat Eilers in 1911 zijn eigen studio opende aan de Amstelveenseweg in Amsterdam, had hij al geoefend door portretstudies van de eigen familie te maken. De kinderen Frits en Hendrika en z'n vrouw Gesina zijn op veel opnamen terug te vinden. De meeste van deze foto's zijn voorboden van de latere portretten: expressief en direct. Maar er zijn ook uitzonderingen, zoals de dromerige portretten die Eilers maakte van z'n vrouw.
Toen Eilers eenmaal voor klanten ging werken, moest hij wel rekening houden met de smaak en wensen van het publiek. In z'n archief ontbreekt het dan ook niet aan babies op kussentjes en stijfposerende families. De lambrisering in de studio en een verplaatsbare wand met boekenkast zorgde desgewenst voor een huiselijk decor. Eilers liet zich evenwel door z'n klanten niet de wet voorschrijven. 'Ja meid, ik kan niet toveren', reageerde hij korzelig op de aarzelende vraag van een verliefde jonge vrouw of hij er iets moois van wilde maken. De foto was immers bestemd voor haar verloofde.
Voor zijn karakterstudies koos hij voor een sobere aanpak. Dat werden portretten met een neutrale, vaak lichte achtergrond. Eén van de eersten die hij op deze manier fotografeerde, was Sjoerd de Roos, vriend voor het leven. De Roos en Eilers waren in het verre verleden begonnen als leerling-lithograaf en samen volgden ze de avondtekenschool. De Roos legde zich later toe op de grafische vormgeving. Het portret dat Eilers in 1911 van zijn vriend maakte, lijkt raak getroffen. Met het voorover leunen, de intense blik en de handen die het gereedschap omklemmen, roept Eilers een beeld op van samengebalde energie. Op deze persoonlijke manier portretteerde hij vooral de culturele elite van de hoofdstad, die tegelijk een afspiegeling vormde van zijn eigen kring: architecten, beeldhouwers, schrijvers, collega-fotografen, politici en wetenschappers.
Betsy Dokter
Tentoonstelling
Tot en met 29 februari 2004 is in het Gemeentearchief Amsterdam een tentoonstelling te zien van het werk van de fotograaf Bernard F. Eilers (1878 - 1951). 'Portretten' is één van de thema's van deze overzichtstentoonstelling.
De portretten van Eilers komen ook terug in de workshop Portretten, onderdeel van Studio Mokum, een project voor leerlingen van het vmbo.
De collectie Eilers is opgenomen in de Beeldbank van Amsterdam.
