Ready mades zijn gebruiksvoorwerpen, die door de kunstenaar uit hun dagelijkse, functionele context worden gehaald en tot kunstwerk worden verheven. De eerste die dergelijke werken schiep, was Marcel Duchamp (1887-1968). Zijn bekendste 'ready made' was een urinoir dat hij met de titel Fontein inzond naar een tentoonstelling.
 |
| Fontein, Marcel Duchamp, 1917, steen, Museum Boijmans van Beuningen |
De tentoonstelling De onafhankelijken
Begin 1917 werden in New York kunstenaars opgeroepen werken in te zenden voor een tentoonstelling met de titel 'De onafhankelijken'. De bedoeling van de tentoonstellingscommissie was het publiek duidelijk te maken dat in de nieuwe beeldende kunst níets moest en àlles mocht. Marcel Duchamp, die zelf deel uitmaakte van de commissie, wilde zijn collega's op de proef stellen. Stonden ze nu inderdaad zo open voor elke kunstvorm als ze beweerden? Zou het een echt 'onafhankelijke' tentoonstelling worden? Onder de schuilnaam R. Mutt zond hij een urinoir in, dat ondersteboven op een sokkel was bevestigd. Hij noemde deze 'ready-made' "Fontein". Er ontstond een discussie over dit werk binnen de commissie. Een deel van de discussie tussen twee commissieleden, die het binnengekomen werk bekeken, ging als volgt:
G. Bellow riep 'Dit is schandalig!' en wendde zich verontwaardigd af van een wit urinoir dat op z'n kop was gemonteerd op een sokkel van hout.
'Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt' , vond Arensberg, een ander commissielid.
'We kunnen dit ding toch niet tentoonstellen?'
'We zullen wel moeten. Hij heeft 6 dollar meegestuurd. Volgens onze statuten moeten we alles aannemen wat als kunstwerk kan worden beschouwd.'
De gemoederen raakten steeds meer verhit en tenslotte explodeerde Bellow bijna: 'En als een kunstenaar paardemest op een stuk linnen plakt en dat inzendt, moeten we dat dan óók tentoonstellen?'
'Ik ben bang van wel ja', antwoordde Arendsberg spijtig. 'Als hij op die manier het mooie wil uitdrukken, moeten we het accepteren. Bovendien, als je het onbevooroordeeld bekijkt, dan heeft dit object van R. Mutt mooie, heldere lijnen. Juist omdat hij het op de kop zette, heeft hij de pure eenvoudige vorm weten over te dragen en ons opmerkzaam gemaakt op iets nieuws.'
Uiteindelijk wees de commissie de inzending van Duchamp af en trok deze zich terug uit de organisatie.
Marcel Duchamp en het dadaïsme
 |
| Marcel Duchamp |
Marcel Duchamp kan beschouwd worden als een van de grondleggers van het Dadaïsme. Dada is een anti-stroming, eerder een mentaliteit dan een stijl. Het richtte zich allereerst tegen oorlog en misère. Later werden alle vormen van het leven, de cultuur en de kunst op provocatieve wijze onder handen genomen. Men probeerde de zin in de onzin voelbaar te maken. Dada heeft een enorme invloed op de moderne kunst gehad en was de geestelijke voorloper van het surrealisme. Veel van de kunstenaars die bij Dada betrokken waren, manifesteerden zich later ook in de surrealistische beweging.
Verder lezen
Op de (oude) website van het Boijmans van Beuningen is veel meer te lezen over over dada en het surrealisme.
