 |
| Bartholomeus van der Helst, Portret van Daniel Bernard, 1669, olieverf op doek, 124 x 113 cm, Museum Boijmans van Beuningen |
Daniel Bernard (1626-1714) was een belangrijk Amsterdams regent. Hij was Heer van Kattenbroek en de Uytendijken van Mastwijk en een voornaam koopman en reder op Rusland, Spanje, Italië en de Levant, het Middellandse-Zeegebied ten oosten van Italië. Zijn vader, eveneens Daniel geheten (1594-1681), bezat al een handelshuis in Rusland en had in 1645 een hoofdkantoor gevestigd in Nisjni Novgorod.
Van 1674 tot 1678 was hij directeur van de Levantse handel. Tussen 1689 en 1699 was hij met tussenpozen schepen van Amsterdam. Lid van de raad was hij van 1687 tot 1714. Voorts vervulde hij diverse functies in de Amsterdamse schutterij als vaandrig (1654), kapitein (1676) en kolonel (1698).
In deze laatste functie heeft Bartholomeus van der Helst hem hier, met allure en in fijne, kostbare stoffen gekleed, geportretteerd. Bernard bevindt zich met een pen in de hand, gezeten aan een lessenaar. Op de tafel zijn een stempel, een liniaal, een pennenmes en lak te zien. De boeken die op de plank, de lessenaar, de tafel en achter de figuur liggen, behoren blijkens de opschriften tot de boekhouding van de Verenigde Oostindische Compagnie. Van de bundel kwitanties is de voorste duidelijk zichtbaar ondertekend door Daniel Bernard en gedateerd 8 juni 1669. Door een geopend venster kijken we uit op enkele huizen en op de Zuiderkerk. Dit wijst er mede op dat het vertrek zich bevindt in het Oost-Indisch Huis aan de Kloveniersburgwal te Amsterdam, waar specerijen werden opgeslagen en waar de Heren XVII van de VOC vergaderden.
Deze talloze verwijzingen naar de VOC zijn erg merkwaardig. Daniel Bernard isnamelijk, zoals al in de inleiding gezegd, nergens terug te vinden als functionaris in de archieven van de VOC. Zijn vader en broer Andries waren wel bewindhebber van de VOC, maar mochten in die hoedanigheid slechts bescheiden handel met de Compagnie voeren. Wellicht wilde Daniel Bernard wel in hun voetsporen treden en probeerde hij dat met dit portret duidelijk te maken
