 |
| Rembrandt, 'De drie kruisen', 1653, droge naald en burijn, staat I (5), 38,5 x 45 cm, Museum Het Rembrandthuis |
 |
| Rembrandt, 'Christus predikend', ca. 1652, ets, droge naald en burijn, enige staat, 15,5 x 20,7 cm, Museum Het Rembrandthuis |
 |
| Rembrandt, 'De rattenvanger', 1632, ets, staat III (3), 14 x 12,5 cm, Museum Het Rembrandthuis |
 |
| Rembrandt, 'De drie bomen', 1643, ets, droge naald en burijn, enige staat, 21,3 x 27,9 cm, Museum Het Rembrandthuis |
Rembrandt hanteerde de etsnaald op een heel losse, maar tegelijkertijd uiterst trefzekere manier. Toch was hij meestal niet snel tevreden over een eigen ets. Hij bleef maar experimenteren, delen van een voorstelling weghalen (wegschrapen) en weer andere delen toevoegen.
Als Rembrandt veranderingen in een plaat aanbracht, deed hij dat niet altijd door nieuwe lijnen in het zuur te laten uitbijten. Vaak kraste hij de lijnen die hij wilde toevoegen met een zware naald direct in de metalen plaat. Deze techniek van het werken met de droge naald levert diepzwarte, fluwelige lijnen op, veroorzaakt door het ongelijkmatig randje metaal dat opkrult naast de ingekraste lijn.
Ook hanteerde Rembrandt de burijn. Dat is een instrument dat gebruikt wordt bij de (oudere) techniek van de gravure. De burijn heeft een V-vormige punt. Daarmee kunnen uit het metaal strakke lijntjes worden gestoken die spits beginnen en spits eindigen. Rembrandt heeft deze verschillende technieken op ongeëvenaarde wijze weten te combineren.
De gebruikte papiersoort is ook belangrijk voor het resultaat van een prent. Rembrandt heeft meestal afgedrukt op lompenpapier dat in Duitsland en Frankrijk werd gemaakt. Daarnaast hield Rembrandt er veel van om Japans papier te gebruiken. Deze fijne papiersoort met een wat warme, gelige tint, werd toen sinds kort in Nederland ingevoerd. Een enkele keer gebruikte Rembrandt ook het kostbare perkament.
Rembrandt heeft in zijn etsen een heleboel verschillende soorten onderwerpen uitgebeeld. Meer nog dan in zijn schilderijen. Hij hield vooral van dramatische scènes uit de bijbel, die hij met opvallende contrasten tussen licht en donker kon uitbeelden. Maar ook de schilderachtige figuren die hij over straat zag lopen, zoals bedelaars en kwakzalvers, hadden zijn belangstelling. Verder maakte hij portretten, zelfportretten, landschappen, studies van naakten, van gezichten (vooral oude koppen, met veel rimpels) en van dieren. Hij beeldde mythologische verhalen uit, fantasievoorstellingen en zelfs een enkel stilleven.
Rembrandt heeft in totaal zo'n 290 etsen gemaakt. Museum Het Rembrandthuis heeft van de meeste etsen wel een exemplaar. Een selectie uit de collectie is ook te zien op de vernieuwde website www.rembrandthuis.nl.
Aernout Hagen
