Een aangename spijs voor de geest
De graaf vervolgde: 'Dames en heren, u moet weten dat ik met de hoveling niet tevreden ben als hij niet ook musicus is en als hij niet alleen muziek kan lezen maar ook een paar instrumenten bespeelt; want als we goed nagaan is er voor de vrije uren geen waardiger en lofwaardiger ontspanning en medicijn voor zieke zielen te bedenken; vooral aan de hoven, waar de muziek niet alleen iedereen zijn zorgen doet vergeten, maar waar ook veel wordt gedaan om de vrouwen te behagen, die met hun tedere, lieve zielen ontvankelijk zijn voor harmonie en zoete klanken. Daarom hoeft het geen verbazing te wekken dat zij in de oudheid en ook nu nog altijd van muzikanten hebben gehouden en muziek hebben beschouwd als een aangename spijs voor de geest.'

'Ik denk dat muziek net als veel andere beuzelarijen past bij vrouwen en misschien ook bij een paar zogenaamde mannen, maar niet bij echte, want die moeten niet als gevolg van dit soort genoegens zo verwijfd worden dat zij de dood gaan vrezen.' (Gasparo)
'Dat moet u niet zeggen,'antwoordde de graaf, 'want ik zal u in een oceaan van lof voor de muziek dompelen en eraan herinneren dat de muziek in de oudheid hoog in aanzien stond en als heilig werd beschouwd, dat zeer wijze filosofen van mening zijn geweest dat het heelal bestond uit muziek, dat de hemelen in hun wenteling muziek voortbrengen en dat onze zielen op hetzelfde beginsel berusten, zodat de muziek hun goede eigenschappen kan opwekken en als het ware leven inblazen. Iemand heeft dan ook geschreven dat Alexander er soms zo door in vervoering raakte dat hij zich niet kon weerhouden op te staan van een gastmaal en te wapen te snellen; maar als de musicus een ander soort muziek speelde, werd hij weer rustig en kwam hij weer aan tafel.
En ik zeg u dat de ernstige Socrates op zeer hoge leeftijd citer heeft leren spelen. Ik herinner mij ook te hebben gehoord dat Plato en Aristoteles vinden dat de ontwikkelde mens onder meer een musicus moet zijn; zij tonen met een zeer groot aantal argumenten aan dat de muziek op ons een sterke uitwerking heeft, en zij zeggen dat men die, om te veel redenen om op te noemen, van kindsbeen af moet leren, niet zozeer om de melodieën die ten gehore worden gebracht als wel omdat zij in staat is nieuwe goede gewoonten bij ons aan te kweken, en een gedrag aan te moedigen dat neigt tot het goede, waardoor de geest beter in staat is tot geluk, zoals lichamelijke oefeningen het lichaam sterker maken; en dat zij in vrede en oorlog niet schadelijk is maar heel nuttig. Zelfs Lycurgus keurde, in zijn strenge wetten, de muziek goed.
En we kunnen lezen dat de oorlogszuchtige Spartanen en de Kretenzers bij hun veldslagen citers en blaasinstrumenten gebruikten; en dat veel uitmuntende veldheren uit de oudheid ' onder wie Epaminondas, muziek maakten; en zij die dat niet konden, zoals Themistocies, werden veel minder geëerd. Hebt u niet gelezen dat de muziek behoorde tot de eerste vakken waarin de goede oude Chiron de jonge Achilles onderwees, die hij van zijn prilste jeugd af heeft opgevoed, en dat de wijze meester wilde dat de handen die zoveel Trojaans bloed zouden vergieten, zich dikwijls zouden bezighouden met citerspel. Welke soldaat zou zich er dan voor schamen Achilles na te volgen, om niet te spreken van veel andere beroemde Iegeraanvoerders. U moet onze hoveling dus niet de muziek willen ontzeggen, die niet alleen de menselijke geest vertedert, maar dikwijIs ook wilde dieren temt; en wie er niet van houdt kan er zeker van zijn dat hij onevenwichtig is. Bedenk eens hoe 'Machtig de muziek is, want zij heeft ooit gemaakt dat een vis op zijn rug een man over de onstuimige zee heeft gedragen.
We horen haar in heiligdommen bij het loven en danken van God; en we mogen geloven dat zij Hem aangenaam is, en dat Hij ons haar heeft gegeven tot zoete verlichting van onze moeiten en ons verdriet. Daarom verlichten de ruwe mannen die op het veld werken hun last met rauw, boers gezang. En het eenvoudige boerenmeisje dat voor dag en dauw opstaat om te spinnen of weven, verdrijft er haar slaap mee en maakt zo haar zware werk aangenamer; voor de arme zeelieden is het een prettige ontspanning na regen, wind en storm; vermoeide pelgrims vinden er verlichting in tijdens hun uitputtende, lange reizen, en zij schenkt bedroefde gevangenen troost voor hun ketenen en blokken. Om nog duidelijker te bewijzen dat muziek, hoe simpel ook, soelaas brengt bij alle menselijke moeite en last, lijkt de natuur de voedsters te hebben geleerd dat zij de beste remedie is tegen het aanhoudend huilen van pasgeboren kinderen; die worden door hun stemgeluid in een rustige, vredige slaap gewiegd en vergeten de tranen die de natuur ons op die leeftijd heeft gegeven als voorproefje van wat ons in ons latere leven te wachten staat.'

Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel C & M voor havo en atheneum en tehatex. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Tekst de uitgave van Atheneum/Polak& Van Gennep Amsterdam 2000. Afbeelding: Uitvoering van Madrigale erotici Monteverdi door The Consort of Musieke in Palazzo Te in  Mantua

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.

11/29/2004 last update