MAESTRO DELL'ARMATURA, Armatura o arte del costruire, Museo dell'Opera del Duomo

 divino ingenio
Tegenwoordig zijn we er zo aan gewend de briljante verrichtingen van architecten als Michelangelo, Andreo Palladio en Sir Christopher Wren te prijzen dat we ons nauwelijks een tijd kunnen voorstellen waarin architecten en hun werk niet in dezelfde mate gewaardeerd werden. Maar de meeste grote bouwmeesters van de middeleeuwen zijn praktisch anoniem gebleven. De naam van de meestersteenhouwer die de abdij van Saint-Denis heeft gebouwd - het eerste gotische bouwwerk van alle tijden - staat nergens opgetekend en de drie steenhouwers die verantwoordelijk waren voor het rampzalige lot van de kathedraal van Beauvais heten in de documenten eenvoudig Eerste, Tweede en Derde Meester. We weten iets meer van bijvoorbeeld Arnolfo di Cambio hoewel de geschiedenis niet vermeldt waar hij geboren werd of wanneer hij stierf en we beschikken evenmin over enige aanwijzing met betrekking tot zijn karakter of zijn plannen.
Deze anonimiteit is gedeeltelijk het gevolg van het vooroordeel tegen handwerk dat bij de schrijvers in de Oudheid en de middeleeuwen heerste die aan de architectuur slechts een geringe plaats toekenden tussen alle andere menselijke prestaties en de bouwkunde als een bezigheid beschouwden die niet gepast was voor ontwikkelde mensen. Cicero vond de bouwkunde een handwerk van hetzelfde niveau als boerenarbeid, kleermaken of metaalbewerking, terwijl Seneca in zijn Epistulae morales haar onderbracht in de laagste van zijn vier categorieën der kunsten, de klasse die hij als volgares et sordidae betitelde ('gewoon en nederig'). Dergelijke kunsten waren niet meer dan handwerk, beweerde hij, zonder naar schoonheid of eer te streven. Als zodanig was de architectuur nog lager geplaatst dan de 'vermaakskunsten', waartoe ondermeer het ontwerpen van de mechanische hulpstukken voor toneeluitvoeringen behoorde.
Filippo Brunelleschi's verrichtingen aan de Santa Maria del Fiore verhieven de architecten op een hoger plan en verleenden hen een nieuw maatschappelijk en geestelijk aanzien. Hoofdzakelijk door zijn uitstekende prestatie maakte het beroep tijdens de renaissance een verandering door van een mechanische tot een vrije kunst, van een kunst die als 'gewoon en nederig' werd beschouwd, naar een kunstvorm die kon worden opgevat als een edele bezigheid in de boezem van de culturele inspanningen. In tegenstelling tot de bouwmeesters in de middeleeuwen was Filippo verre van anoniem en zijn meesterlijke prestatie om een koepel te bouwen zonder gebruik te maken van een houten formeel werd alom geprezen. Gedichten in het Latijn werden ter ere van hem geschreven, boeken werden aan hem opgedragen, er ontstonden biografieën, bustes werden gebeeldhouwd en portretten geschilderd. Hij werd het onderwerp van een mythe.
Filippo werd vooral geprezen om zijn ingegno, zijn 'genie', een begrip dat was bedacht door de Italiaanse humanistische filosofen om een natuurlijk talent voor originele uitvindingen mee aan te duiden. In de dagen voor Filippo werd genie nooit toegeschreven aan architecten (overigens evenmin aan beeldhouwers of schilders).Maar in Marsuppini's grafschrift wordt van Filippo beweerd dat hij divino ingenio bezit ('goddelijk genie'), en dit is de eerste keer dat ergens werd opgetekend dat een architect of beeldhouwer goddelijke inspiratie voor zijn werk zou hebben ontvangen. In Vasari's ogen was hij een door de hemel gezonden genie die de opdracht had de noodlijdende kunst van de architectuur nieuw leven in te blazen, ongeveer bijna op dezelfde manier waarop Christus op aarde was gekomen om het mensdom te verlossen. Maar Filippo was geen god en ook geen engel, hij was slechts een mens en in zijn onbetwistbare briljante prestaties vonden de schrijvers van de renaissance het bewijs dat de moderne mens de grote geesten uit de Oudheid, aan wie ze hun inspiratie ontleenden, kon evenaren of zelfs kon overtroeven.

Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum. Overnemen voor commerciele doeleinden verboden. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron: De koepel van Brunelleschi Ross King Amsterdam 2003

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.


02/20/2010 last update