CAMERA DEGLI SPOSI

          

Fresco's Castello San Giorgio, Palazzo Ducale, Mantua (Mantova)

De fresco's van Ludovico III Gonzaga (1414-1478) zijn het beroemdste voorbeeld van de wereldse schilderkunst van de Italiaanse Renaissance. Met een uitgesproken zin voor perspectief en een nauwkeurige natuurobservatie schildert Mantegna in uitvoerige taferelen de grote, pronkerige hofhouding van de graaf. Deze presenteert zich hier omringd door familie en naaste getrouwen op de wand met de schoorsteenmantel en het raam. Op de andere wand met de deur zien we een ontmoeting van Ludovico met zijn oudste zoon: de kardinaal Francesco (rechts van de deur) Deze camera picta of camera degli sposi (bruidskamer) heeft ook een door Mantegna beschilderd plafond.

Bij de afbeelding hierboven vind je een viertal hotspots die details tonen van het fresco.
  • Helemaal links: Ludovico Gonzaga in gesprek met zijn secretaris Marsilio Andreasi, rechts van hem de oudste zoon en onder de stoel een hond als huisdier.
  • Daarnaast naar rechts: de vrouw van Ludovico Barbara von Brandenburg, achter haar staat een zoon: Rudolf en voor hem twee jongere kinderen van Ludovico, waaronder vooraan de jongste dochter Paula
  • Helemaal achteraan het jonge meisje: een dochter van Ludovico Gonzaga en daarachter de verzorgster van de kinderen
  • In het midden zien we een drietal figuren van jonge mannen: hooggeplaatste familieleden.
  • Achter Ludovico zien we twee in het zwart geklede heren: (wiskunde) leraren van de familie. (Bartolomeo Manfredi en/of Francesco Bevilaqua)

Bij de afbeelding hier boven vind je een vijftal hotspots die details tonen van het fresco.
  • Helemaal rechts: we zien een ontmoeting afgebeeld tussen Francesco en zijn vader geheel links en profile. In 1472 bezocht de kardinaal zijn geboortestad Mantua in verband met de bouw van een nieuwe kerk
  • De scene helemaal links laat enkele wachtende knechten zien met hun paarden en honden. Zij horen bij het gevolg van de kardinaal.
  • De hotspot geheel rechts toont tussen twee andere figuren de kunstenaar zelf: Mantegna

Ondanks de deur in het midden, vormt het tafereel een eenheid; vooral door het landschap op de achtergrond. Hieronder enkele details van deze achtergrond. Boven de deur zien we putty's, die een tekstveld omhoog houden, waarop in het latijn Mantegna schrijft, dat hij dit werk in 1474 geschilderd heeft ter meerdere eer van Ludocivo Gonzaga en zijn vrouw.

De stad in de verte moet Rome voorstellen: je ziet talloze klassieke gebouwen en zelfs een standbeeld. De boom functioneert als doorkijkje en geeft het landschap een extra dimensie.

Diepte in het landschap door middel van een doorkijkje; en in het doorkijkje zien we een boom, die nog eens extra ruimte suggereert. En heel wazig in de verte (atmosferisch perspectief) zien we een stad.

In deze "camera degli sposi" zie je een sterke eenheid tussen de geschilderde fresco's en de architectuur: de geschilderde pilasters gaan bij de overgang van wand en plafond over in ruimtelijke architectuur.

De bovenstaande schildering is afkomstig van de kunstenaar Andrea Mantegna, die dit oculus (ronde opening in plafond) schilderde in het paleis van de hertog van Mantua. Je kijkt door de opening naar boven en je ziet lucht, wolken en enkele figuren, die naar beneden kijken. Maar kijk uit, want een zware potplant leunt gevaarlijk op een dunne stok en kan zo naar beneden vallen!

Maar alles is hier niet echt: het is allemaal alleen maar geschilderd: een trompe-d'oeil

Mantegna kon heel goed mensen en dingen in verkorting tekenen: je ziet op de detail afbeelding hiervan een voorbeeld.

Portretten

Portretten zijn bedoeld voor een bepaalde omgeving, huizen en paleizen van de elite. Het portret hoorde er bij, net als meubels, kleding e.d.. Het was noodzaak voor een succesvolle zelfrepresentatie. Het portret was ook bedoeld om in het familiepaleis tussen voorvaderen te hangen.. Het was bedoeld voor familie, vrienden en gasten. De demonstratieve consumptie van bepaalde goederen was er van af te lezen (kostbare kleding, gordijnen e.d) De schilder had de macht om het uiterlijk van de geportretteerde aan te passen aan zijn of haar sociale rol. In portretten komen normen en waarden van een bepaalde tijd tot uiting.

Als iemand een portret wilde laten schilderen gingen er onderhandelingen aan vooraf tussen opdrachtgever en schilder. Het was belangrijk voor de schilder om op de hoogte te zijn van lokale gewoontes van portretten, de taal, de houding, de gebaren, de gelaatsuitdrukking. Als heerser moest men ernstig, verheven uitgebeeld worden.

Gebaren waren er veel: bijv. de handen: zegenend, boetedoening, spreiden van vingers met middelste vingers tegen elkaar = elegantie van de geportretteerde. Rekwisieten waren vaak statussymbolen. Ook waren ze vaak emblematisch (laurier verwijst naar Laura) of moralistisch (hond = trouw).

De kleding was vaak heraldisch: overeenkomstig de kleuren van het familiewapen De accessoires duidden op status: kostbare ringen, colliers, gouden kettingen, onderscheidingen. 

  • De kleding van de vorst: verhevenheid 
  • Van de oudere man: ernst 
  • Van de jongeman: elegantie 
  • Van de geestelijke: waardige bescheidenheid 
  • Van de gehuwde dame: beschaafd 
  • Van een meisje: lieflijk en modieus

De handschoenen die dames vasthielden lieten hun mooie handen zien. Klokken gaven aan dat de tijd vliegt, en als ze zwaar waren uitgevoerd was het bovendien een statussymbool. Een harnas was een teken van dapperheid (heerser, aristocraten ook als ze nooit gevochten hadden), heroisch.

Boeken zijn op portretten een symbool voor contemplatief leven, vaak bij geestelijken. Brieven en papieren geven aan dat er een belangrijk persoon is afgebeeld. Jongelui samen met liefdesgedichten.

Advocaten vaak met boeken over Romeins Recht. Standbeelden, borstbeelden en munten geven blijk van een kunstzinnige interesse. Een fluwelen gordijn duidt op rijkdom. Een klassieke zuil duidt op belangstelling voor de klassieke Oudheid.

CKV-2/Opdracht 2.3.C

Portret: familie en hofhouding van Ludovico III Gonzaga

Opdracht 1: Lees les 2.3.9 en 2.3.7

  [vergroten]

Familie en hofhouding van Ludovico III Gonzaga (detail), ca. 1474

Fresco, 600 x 807 cm Castello San Giorgio, Palazzo Ducale, Mantua  De fresco's van Ludovico III Gonzaga (1414-1478), zijn het beroemdste voorbeeld van de wereldse schilderkunst van de Italiaanse Renaissance. Met een uitgesproken zin voor perspectief en een nauwkeurige natuurobservatie schildert Mantegna in uitvoerige taferelen de grote, pronkerige hofhouding van de graaf. Deze presenteert zich hier omringd door familie en naaste getrouwen.

Opdracht 2: Geef enkele functies van het portret. Leg de betekenis uit.

Opdracht 4: In hoeverre wijkt dit groepsportret af van het gewone groepsportret? 

Opdracht 5: Welk beeld wil Lud. Gonzaga van zichzelf oproepen bij degene die dit groepsportret bij hem zag?

Opdracht 6: Zijn oudste dochter was op het moment dat dit portret geschilderd werd veel jonger. Nu is ze al als jongedame afgebeeld. Wat zou de bedoeling hiervan kunnen zijn?

Opdracht 7: Het standpunt, van waaruit dit tefereel afgebeeld is, is ongewoon. Verklaar.

Opdracht 8: Waarom heeft men voor dit standpunt gekozen?

Opdracht 9: Wat kun je opmerken omtrent rekwisieten, gebaren ed.

einde

18-12-2014 last update digischool ckv2

 

Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.

12/18/2014 last update digischool