Orlando Furioso

Ludovico Ariosto

De 'Orlando Furioso' is na de 'Divina Commedia' van Dante en de 'Canzoniere' van Petrarca het meest invloedrijke boek van de klassieke Italiaanse literatuur. De eerste versie ervan verscheen in 1516, de derde, herziene en uitgebreide versie in 1532. In de eeuw daarop was het boek een bestseller en werd het vele malen herdrukt. Schrijvers als Shakespeare, Cervantes, Byron, Poesjkin en Calvino hebben zich door Ludovico Ariosto laten inspireren. Zelfs in de tuin van Bomarza zie je de "Orlando Furioso" terug in de beelden. De Italiaanse dichter Ludovico Ariosto (1474-1533) werd wereldberoemd door dit ridderverhaal, gesitueerd in het Frankrijk van Karel de Grote. 

Het uit ruim 4800 achtregelige strofen bestaande epos is als het ware een vervolg op het twaalfde-eeuwse 'Chanson de Roland' en onze eigen Middelnederlandse 'Roman van de vier heemskinderen', maar speelt niet, zoals andere ridderromans, alleen in de Middeleeuwen. In Nederland kennen wij ook nog de van de titel geleende uitdrukking 'een Razende Roelant'. 

Ariosto springt op levendige wijze heen en weer in de tijd en schrijft ook over de gebeurtenissen van zijn eigen tijdperk, over dichters, schrijvers en beeldend kunstenaars, over oorlogen, over de duivelse uitvinding van het buskruit, over de wijze waarop de mens in de Renaissance over het universum dacht, over de grote ontdekkingsreizen, ja, zelfs over een reis naar de maan.

Een onmogelijke liefde

Het epos verhaalt hoe Orlando liefde opvat voor de koningsdochter Angelica en hoe hij waanzinnig wordt als zij zijn liefde niet beantwoordt. Een kameraad van hem, Astolfo, vliegt naar de maan, bewaarplaats van alles wat op aarde verloren gaat, vindt daar het verstand van Orlando en geneest, terug op aarde, zijn vriend die al dwalende in zijn waanzin heel wat sporen van vernieling achter zich heeft gelaten. Dit alles speelt zich af in een wereld met allerlei soorten monsters en vreemde figuren. 

Monsters in de tuin van Bomarza.

Een strofe in de Orlando Furioso die voorafgaat aan de passage waarin Astolfo de maan bezoekt. Eerst bereikt Astolfo een plaats, ook wel het Aardse Paradijs genoemd, waarvan de beschrijving zo van toepassing zou kunnen zijn op heel wat tuinen en parken uit de renaissance.

Veel fraai gekleurde vogels kwinkeleren,

Blauw, wit, groen, rood en geel hun verenpracht. 

Ook ziet men er een beekje en een meer en 

Zij zijn nog klaarder dan kristal; en zacht

Doet een zwoel briesje daar de lucht vibreren, 

Dat nimmer zwakker wordt of wint aan kracht. 

Het doet alom de bladerbos bewegen 

En gaat een al te grote hitte tegen."

In het Nederlandse taalgebied is de 'Orlando Furioso' maar één keer in zijn geheel vertaald in proza, door Jan Jacobszoon Schipper in 1649. Grotere of kleinere gedeelten zijn in verzen vertaald door onder anderen Nicolaas Beets. En Ike Cialona vertaalde het gehele epos in de twintigste eeuw.

Dit epos inspireerde Händel tot drie opera’s, waaronder Alcina uit 1728, waar hij in 1735 een ballet aan toevoegde. De Handeling op het bezworen eiland van tovenares Alcina draait om magie en liefde. De muziek illustreert de emoties, vooral van de hoofdpersoon.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M.. Fragment afkomstig uit Het Laatste geheim van Bomarzo door Michiel KoolbergenMeewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 


12/17/2014 update digischool ckv2/ckv1