Raadselachtige gebeurtenissen uit de mythologie, zinsbegoochelingen door vervormde perspectieven en een labyrintachtige vormgeving van de natuur 'DE TUIN DER MONSTERS'

Villa Orsini/BOMARZO

Als men het wonderlijke Scheve huis betreedt dat Orsini overigens opdroeg aan zijn vriend, kardinaal Madruzzo, faalt het evenwichtsgevoel. De horizon kiept omhoog; bomen en struiken wiegen heen en weer. De bezoeker van het park is tegelijkertijd bezoeker van een andere wereld en moet zijn zintuigen eerst aanpassen aan de daar geldende natuurwetten.

Zoals het gebouw waarin hij zich bevindt uit het lood is geslagen, voelt ook hij zich 'ver-plaatst'. Raakt hij langzamerhand gewend aan de scheve ligging en bewondert hij de ambiance en de nieuwe aanblik van het park met zijn beelden, dan wordt de wereld bij het verlaten van het huis nogmaals uit zijn verband gerukt. Zo komt de monsterlijke gestalte van de razende Roland, die met bruut geweld een amazone verscheurt, hem al bijna voor als een vertrouwd element in zijn nieuwe wereld.

Iets verder rijst de Pegasus-fontein op. Hij bevindt zich voor de Parnassus en verwijst naar de macht van de literatuur, die door de zojuist genoemde Roland-figuur en andere monsters in scène wordt gezet. Er liggen versteende reuzenvruchten en pijnappels. Plotseling doemt er een helse afgrond op, een monumentaal grotesk ornament. Binnenin wordt de spanning echter op bijna komische wijze gebroken als de bezoeker hier een kleine eetkamer aantreft.

De Tuin der monsters in Bomarzo is een unieke en bizarre fantasietuin, de levenstaak van Vicino Orsini, die dit wonderlijke rijk creëerde. In de ontstaansgeschiedenis van de tuin, de beelden en de architectuur onderscheidt de wetenschap drie fasen.
  • In de eerste periode, van 1548 tot 1552, werd het zogeheten Teatro d'Amore of Liefdestheater met zijn concaaf-convexe treden aangelegd tezamen met de fonteinen en cascaden. De cascaden zijn echter pas na 1558, het begin van de tweede bouwfase, voltooid. Op de as die van de cascaden uitging, werden tot 1564 de kunstmatige zee, de Pegasus-fontein, de Scheepsfontein en de visvijver gecreëerd.
  • Daarna, tot omstreeks 1580, heeft men het bovenste plateau met de monumentale vazen aangelegd, het plein van Persephone vormgegeven en de Tempietto gebouwd.
  • En ten slotte werden de monsters vervaardigd die Vicino Orsini gedurende zijn laatste levensjaren in bonte kleuren liet schilderen.

De tuin van de Villa Orsini is onoverzichtelijk. Hij werd bewust aangelegd als een systeem van labyrinten om de fantasiearchitectuur en de monsters tot hun recht te doen komen. Kenmerkend is onder andere het opzettelijk ontwijken van de norm: menselijke proporties worden vervormd en elementen worden uit hun architectonisch verband gehaald. Dit wekt de illusie van een verkeerde kosmos, wat ertoe leidt dat het bestaande -en tot dan toe als geldig beschouwde wereldbeeld in twijfel wordt getrokken. In Bomarzo geldt de wereldorde niet meer - het is alsof deze tuin zich aan de wetten van de natuur heeft willen onttrekken. Je zou het ook kunnen beschouwen als het einde van de Renaissance.

Olifant, die soldaat vermorzelt

een bevredigend alternatief voor de rationalistische wereldbeschouwing van zijn tijd

Het park met zijn monsters, godenfiguren, wonderlijke architectuur en literaire toespelingen en de vele gecodeerde inscripties moest een plek van illusie en verwondering zijn. Orsini, de geleerde aristocraat, wilde wedijveren met de zeven wereldwonderen uit de Oudheid door nieuwe wonderen voor te stellen. de raadselachtige gebeurtenissen in de mythologie, zinsbegoochelingen door vervormde perspectieven en de labyrintachtige vormgeving van de natuur. Zo schiep hij een voor hem bevredigend alternatief voor de rationalistische wereldbeschouwing van zijn tijd.

De tuin van de Villa Orsini in Bomarzo is met geen enkele andere tuin te vergelijken. Er wordt gewerkt met elementen uit de Renaissance, waarvan de kunstproducten echter volgens de norm vervormd en illusionistisch overtrokken worden weergegeven.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M..  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven: het Nederlandse onderwijs is een kale kip en daar valt dus niets te plukken. 


08/19/2002 update SG Groenewald