CKV-2/Opdracht 2.3.D
Alexander de Grote (Alexandros)
Bron/samenstelling: H van Oirschot. St Janslyceum Den Bosch
Opdracht 1: Lees les 2.3.1.
Opdracht 2: Lees onderstaande teksten en bekijk de afbeeldingen.
Lebruns cyclus over Alexander de Grote in het Louvre Deze Alexander-serie bestaat uit vijf immense schilderijen. De afmetingen verschillen, maar de grootste - waaronder de Granicus - zijn meer dan twaalf meter lang en ruim viereneenhalve meter hoog. Foto's: H Baggen.
Charles Le Brun
De hofschilder van Lodewijk XIV is Le Brun. Hij schildert een hele cyclus over Alexander de Grote. De schrijver Racine schrijft het stuk Alexandre Ie Grand. Lodewijk XIV danst de rol van Alexander in het "Ballet de la naissance de Venus". Geen enkele van deze " Alexanders" is de historische. Hij is een mythe, een projectie geworden. Hij is een model voor de hoveling: galant, genereus, moedig, maar gevoelig voor medelijden. Alexander is een held vol vuur, maar tegelijkertijd elegant van hart en woorden, tegen wie zich niemand verzet. Hij is een galante prins met zachte blik. Over Alexander wordt gesproken, maar iedereen hoort de koning daarvoor in de plaats. Lodewijk is groter dan Alexander omdat hij wereldvrede brengt.
Alexander de Grote (Alexandros)
Bij alle auteurs uit de oudheid treedt Alexandros (Alexander de Grote) naar voren als een ambitieus veldheer met een geniaal strategisch inzicht en grote persoonlijke moed, als een aanvoerder ook die op handen wordt gedragen door zijn troepen. Ook zijn innemendheid in het persoonlijke verkeer wordt vele malen geroernd, bijvoorbeeld in zijn omgang met verslagen tegenstanders en met de vrouwen van Dareios. Voor zijn uiterlijk vinden we de meeste gegevens bij Ploutarchos: hij was een krachtige, goedgebouwde gestalte en het gelaat en de oogopslag van een Apollo of een Zeus.
Hij toont een prijzenswaardige nieuwsgierigheid naar de natuur en cultuur van de onbekende gebieden die hij doorkruist: hij zou het liefst de grenzen van de wereld hebben bereikt.
Onder Louis XIII en Louis XIV genoot Alexandros in de literatuur en beeldende kunst veel aandacht.
In het kader van 's konings propaganda werden tapijten en gravures naar deze vijf werken door heel Europa verspreid.
Een van de eerste opdrachten van Lodewijk XIV aan Le Brun dateert van 1661. Hij moest een schilderij maken, dat een voorval uit het leven van Alexander de Grote toonde. Le Brun koos het thema Alexander en de Perzische Koninginnen. Dit schilderij beviel de koning buitengewoon goed en Le Brun besloot nog meer taferelen bij dit thema te schilderen. Zo ontstonden tot 1665 'De slag aan de Granicos' en 'De triomfale intocht van Alexander in Babylon' en tot 1668 'De slag bij Gaugamela (Arbela)' en 'Koning Porus wordt gewond bij Alexander gebracht'. Met deze vijf schilderingen, die de deugden van een heerser verheerlijkten en die in verband konden worden gebracht met Lodewijk XIV, legde Le Brun een iconografie vast die zeer geliefd werd.
Je ziet hier eerst het schilderij en daarna het wandtapijt met dezelfde voorstelling: 'De slag aan de Granicos'
De oversteek van de Granicus: De slag die Alexander bij het riviertje de Granicus leverde was zijn eerste succesvolle stap op weg naar de verovering van het Perzische Rijk. De parallel met Lodewijks recente inname van de Zuidelijke Nederlanden is in dit verband makkelijk te trekken.
In de Gobelinwerkplaats werden acht series wandtapijten van 'De Geschiedenis van Alexander' vervaardigd, waarvan vier in de 'basse lisse' en vier in de 'haute lisse' ateliers. Maar ook in Brussel, Oudenaerde, Felletin en Aubusson weefde men naar Le Bruns Alexanderschilderingen. De afzonderlijke voorstellingen zijn omgeven door een smalle, schilderij-achtige lijst. Toen men besloot deze composities ook als tapijten uit te voeren, moesten ze eerst tot handzamer formaten worden teruggebracht zodat de wevers ermee uit de voeten zouden kunnen. De voorstellingen werden daarom in drie verticale banen verdeeld, die als aparte tapijten werden geweven. Het slagveld biedt een overweldigende aanblik van geweld. De gespierde ruiters onder leiding van Alexander hakken hun tegenstanders volledig in de pan.
Zoals Louis XIV zich met de doeken van Le Brun liet verheerlijken, gaf de Spaanse koning Philips V ca. 1737 de beste historieschilders van Europa opdracht tot een reeks doeken voor het Escoriaal. Deze voorbeelden kregen navolging aan andere hoven.
Charles Le Brun 1619-1690 Alexander in Babylon 1661-1665 Canvas H 4.50 m; W 7.07 m
![[vergroten]](versailles6.jpg){kind=link}
Charles Le Brun 1619-1690 Alexander and Porus salon of 1673 Canvas; Louvre
Opdracht 3: Welke bijdragen leverde Charles Le Brun aan de Académie des Beaux-Arts?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Opdracht 4: Als een essentiële bijdrage aan het oordeel over kunst formuleerde de Académie een hiërarchische genreleer.Leg deze kort uit.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Opdracht 5: Waar bevinden zich in deze rangorde de 2 voorbeelden hierboven van Le Brun zelf?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Opdracht 6: Onder Louis XIII en Louis XIV genoot Alexandros in de literatuur en beeldende kunst veel aandacht. Voorbeelden?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Opdracht 7: Noem enkele van de eigenschappen van deze Alexander.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Opdracht 8: Le Brun maakte tussen 1664 en 1671 vier grote doeken voor Louis XIV. Twee van deze doeken zie je hier. Hoe wordt Alexander afgebeeld op deze doeken?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
1662 is een buitengewoon belangrijke datum in de geschiedenis van de Franse decoratieve kunst; het is het jaar van de stichting van de 'manufacture royale des Gobelins', waar gedurende drie eeuwen luisterrijke wandtapijten ontstonden die de naam 'Gobelins' kregen.
De werkplaatsen telden ongeveer tweehonderdvijftig werknemers, de leerjongens niet inbegrepen; hun direkteur, Charles Lebrun, legde zich met onstuitbare energie toe op de triomf van de Franse koninklijke kunst, geheel gewijd aan de verheerlijking van de roem van Lodewijk XIV. (...) De kartons liet hij uitvoeren door andere schilders, (...) ieder met zijn specialiteit en bekwaamheden: de gebouwen, de versieringen, de landschappen...
Opdracht 8: In het kader van 's konings propaganda werden tapijten en gravures naar deze werken door heel Europa verspreid. Leg uit, dat bij deze werken propaganda bedreven wordt voor Lodewijk XIV.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
einde