Arcadia del Sannazaro

       
De Arcadia van de Napolitaanse dichter Jacopo Sannazaro, dat onder invloed van het werk van Vergilius en Boccaccio geschreven was en voor het eerst in 1504 verscheen, beschrijft in twaalf herderszangen, telkens afgewisseld door proza, het leven van de herders in de door nimfen en faunen bevolkte natuur. 

Het boek kende in de 16de en 17de eeuw niet alleen in Italië, maar in heel Europa een grote populariteit. Dat is niet verwonderlijk, want bij de adelstand had zich in die tijd een hang ontwikkeld naar het zich terugtrekken in de natuur, als compensatie voor het steeds drukker wordende stadsleven. In Italië lieten in de 16de eeuw leden van adellijke families nabij de grotere steden of juist bij afgelegen, nog Middeleeuws getinte dorpjes fraaie buitenplaatsen aanleggen om daar een deel van het jaar in alle rust door te kunnen brengen. 
Nabij Rome verrezen zomervilla’s in het hoger gelegen en daarom koelere Frascati. In Tivoli werd de weelderige Villa d’Este gebouwd, vooral bekend om zijn tuin vol imposante waterwerken. In Poli liet hertog Torquato Conti -aanvoerder van de pauselijke troepen en zwager van Vicino Orsini vanwege zijn huwelijk met Violante, zuster van Giulia Farnese- in de tweede helft van de 16de eeuw zijn Villa La Catena aanleggen. Een goede vriend van Vicino Orsini, kardinaal Alessandro Farnese, kleinzoon van de kunstlievende paus Paulus III, bezat een villa met rijk gedecoreerde tuin in het niet ver van Bomarzo gelegen Caprarola. Een andere kardinaal, Cristoforo Madruzzo had in dezelfde buurt zijn onderkomen in Soriano nel Cimino. Daar liet hij uit de rotsen de zogeheten Papacqua-fontein beeldhouwen met Pan-figuren, een verleidelijk liggende, naakte nimf en allerhande dieren, die allen zo uit Sannazaro’s Arcadia gestapt lijken te zijn. En dan was er, ten slotte, nabij Bomarzo ook nog de schitterende Villa Lante te Bagnaia van Gianfrancesco Gambara, een kardinaal die verwant was aan de Farnese. 

Zo verrijst het beeld van een kleine kring van edellieden en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, die zich een of meerdere malen per jaar in rustgevende buitenplaatsen terugtrokken en elkaar in hun tuinen onthaalden op copieuze, zomerse maaltijden. Genieten van het goede leven in de natuur bleek een uitvoerbaar ideaal voor de hoogste sociale klasse in die tijd. Daarbij diende de buitenplaats vanzelfsprekend een afspiegeling te zijn van de rijkdom en macht van de eigenaar. Architecten van naam werden aangetrokken voor de bouw van de villa’s en in de tuinen vond een unieke vermenging tussen kunst en natuur plaats. Er was hier dus sprake van een gecultiveerde natuur, maar de deelname aan het ‘pure’ leven in de natuur leek toch nabij wanneer de edelman in zijn tuin, met uitzicht op het beeld van een faun of nimf, een boek als de Arcadia van Jacopo Sannazaro opsloeg. 

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M..  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Fragment afkomstig uit Het Laatste geheim van Bomarzo door Michiel Koolbergen
12/17/2014 update digischool CKV 2 VAKLOKAAL