Een tocht over de STYX

De oude Grieken en Romeinen hadden na het leven wel een Onderwereld, maar dat was geen paradijs. In de grote, donkere ruimte ergens diep onder de wereld was het saai en troosteloos. De schimmen van de overlevenden doolden er treurig rond in een rijk waar Pluto, de broer van oppergod Zeus, het voor het zeggen had. Zeker duizend jaar lang, gerekend vanaf het midden van de achtste eeuw, toen Homerus zijn Ilias schreef, lezen we bij de antieke schrijvers over de Hades, zoals de onderwereld ook heet. Geen plek om angst voor te hebben, geen hel, maar ook geen oord waar je de Eeuwige Gelukzaligheid mag proeven.
Het bezorgde de mensen in de oudheid dan ook een compleet ander wereldbeeld. Niet voor niets spoorden verschillende auteurs hun lezers aan te genieten van wat de dag biedt; carpe diem, pluk de dag, straks kan het niet meer. Leven, oké, maar de dood? In veel geschriften, die over ouderdom gaan, wordt meestal veel gejammerd. Een hoge leeftijd betekent immers dat je bijna naar die rot Hades moet. Het betekent een nare tocht over de Styx, de rivier waar de veerman Charon elke overledene met zijn pontje overzet naar de Onderwereld.
Terwijl in het christendom bij de dood een vrolijke schifting tussen goeden (hemel) en kwaden (hel) plaatsvindt, luidt voor de Romeinen en Grieken de klok van onverschilligheid. Wat kon het bommen, hoe je had geleefd, als je toch allemaal manes (schimmen) werd. Dit gaf het leven vroeger in zekere zin wel iets eenvoudigs. Het overtreden van religieuze regels, het plegen vaN diefstal en zelfs moord waren niet van invloed op je status in de onderwereld. Hoewel - er waren natuurlijk uitzonderingen.
In de ogen van de goden ging een mens echt zijn boekje te buiten als hij tijdens zijn leven de goden zwaar beledigde. Dan moest hij voor straf in de Onderwereld voor eeuwig een onmogelijke taak vervullen.
  • Zo rolt Sisyphus nog altijd zijn rots de berg op om die eventjes onder de top weer naar onder te zien rollen.
  • Zo buigt de dorstige Tantalus nog altijd zijn hoofd naar het water, dat telkens zakt als hij het lijkt aan te raken.
  • En zo vullen de dochters van koning Danaüs nog altijd een reusachtige ton met water, waarvan de bodem lek is.
Allemaal heel zielig, al hebben we,er wel een paar mooie uitdrukkingen aan over gehouden. Uitzonderingen waren er ook voor enkele begaafde oorlogshelden, filosofen, dichters en andere gelukkigen; voor hen waren de Elyseïsche Velden, de Eilanden van Gelukzaligheid. Maar de kans om daar te belanden was voor Grieken en Romeinen net zo groot als hun kans op de jackpot in de Post-codeloterij. Fout ging het als een dode niet fatsoenlijk begraven werd. Dan mocht hij de Onderwereld niet in en bleef maar als rusteloze schim ergens tussen leven en dood in rommelen. Niet fijn, want zo'n ziel kon de levenden nog danig op de zenuwen werken met alles

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M..  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.


02/18/2010 update