|
|
||
|
Cosimo als beschermheer van de kunsten |
||
| Als wij terugzien op de jeugd van Cosimo moeten wij opmerken, dat hij door zijn geboorte in Florence, al onderhevig was aan die invloeden, waarvan de hele atmosfeer toen vervuld was. Maar zijn aanpassing aan de wereld der oudheid was niet aan de toevallige omstandigheid van zijn geboorteplaats te wijten; want ofschoon hij als zoon van een koopman voor een handelscarrière bestemd was, kreeg hij speciale lessen van diverse deskundigen in de klassieke literatuur. Deze omstandigheid en bovendien zijn talloze persoonlijke contacten, maakten hem geschikt voor de rol van bevorderaar van de nieuwe wetenschap, een rol die hij vanwege zijn rijkdom op waarlijk vorstelijke wijze kon vervullen. | ||
| In zijn jeugd, toen zijn vader nog leefde, had hij reeds in nauw contact gestaan met de beoefenaars van de boeiende nieuwe wetenschap en hij werd graag door hen benaderd voor steun aan hun plannen. Maar pas na zijn vaders dood, toen hij het hoofd van de familie geworden was, kreeg zijn mecenaat het grootse karakter, waardoor dit beroemd geworden is. Terloops moeten wij nog opmerken, dat ook zijn jongere broer Lorenzo aan deze pogingen op een geheel eigen, bijzondere manier deelnam. Maar door zijn aangeboren bescheidenheid en de vrijwillige erkenning, dat zijn broer begaafder was dan hijzelf, nam hij ook op het gebied van de cultuur de ondergeschikte plaats in, die hij al van jongs af had ingenomen en waaraan hij ook in de politiek altijd bleef vasthouden. Het was dan ook voor Cosimo een groot verlies, toen de vriendelijke en toegewijde Lorenzo op vijfenveertig jarige leeftijd stierf. | ||
| Omdat de studie van de klassieke wetenschap geen financiële beloning met zich meebracht, behalve misschien een incidenteel en gewoonlijk zeer tijdelijk lectoraat, viel men de niet al te talrijke beschermheren voortdurend met verzoeken om giften lastig. Wij beschikken niet over gegevens van de bedragen, die Cosimo hieraan besteedde en ook kunnen wij niet meer nagaan hoeveel het zoeken naar manuscripten, die in de vervallen kloosters van Europa onder het stof van eeuwen verborgen lagen, hem kostte. Maar het is zeker, dat hij hiervoor met royale hand gaf, zoals het ook vast staat, dat hij er belangstelling voor had de zeldzame exemplaren van manuscripten te laten vermenigvuldigen door vakbekwame kopieerders. Door deze nauw met elkaar samenhangende werkzaamheden ontstond een verlangen om zelf boeken te bezitten en daar het begin er al was, vroeg hij zich als goed staatsburger af, hoe hij deze beschikbaar zou kunnen stellen voor het steeds toenemend aantal geleerden. | ||
| De ontwikkeling van deze bijzondere liefhebberij wordt geïllustreerd door wat er met de boeken gebeurde, die zijn oudere vriend Niccolo Niccoli genaamd, had verzameld. Deze Niccolo, die zijn loopbaan als koopman begonnen was, kwam zo onder de bekoring van de nieuwe wetenschap en de boeken, dat hij zijn zaken sloot en zich met de volharding van een Benedictijner monnik uit vervlogen tijden aan zijn liefhebberij ging wijden. Hij slaagde erin ongeveer achthonderd werken te verzamelen, waarschijnlijk een ongeëvenaard aantal in zijn tijd. Dit was, althans gedeeltelijk, mogelijk geworden doordat Niccolo zich veel moeite had getroost om zelf een prachtig handschrift aan te leren teneinde zo nodig zijn eigen schrijver te kunnen zijn. Toen deze naar kennis hunkerende ex-koopman in het jaar 1437 stierf, was hij failliet en als Cosimo niet tussenbeide gekomen was, dan waren zijn boeken overal terecht gekomen om er zijn schulden mee te delgen. Cosimo voldeed echter de verplichtingen van zijn vriend, zodat hij aanspraak op diens boeken kon maken en bedacht toen wat er het beste mee gedaan kon worden. | ||
|
Hij gaf Michelozzo, de architect, die bezig was het klooster van San Marco te verbouwen, opdracht daarin een ruimte te maken, die geschikt zou zijn voor het herbergen van Niccolo’s schatten. De boeken konden in het jaar 1444 naar hun nieuwe omgeving overgebracht worden en de bibliotheek van San Marco werd als eerste openbaar instituut op dit gebied in Europa geopend. |
||
|
Maar dit is niet het enige, dat de vrijgevige Cosimo op het gebied van het bibliotheekwezen tot stand bracht. Toen de bouw van de kerk van San Domenico ten zuiden van Fiesole zijn voltooiing naderde, besloot hij ook aan dit klooster een hoeveelheid boeken ter beschikking te stellen; volgens boekhandelaar Vespasiano da Bisticcici werd zijn advies gevraagd, hoe deze boeken op de snelste manier verkregen konden worden. Hij voldeed aan Cosimo’s wens door vijf-en-veertig schrijvers aan te stellen met wier hulp hij in de loop van de volgende twee-en-twintig maanden tweehonderd werken kon afleveren. |
 |
|
| Daar hij blijkbaar de geestelijke stimulans van boeken nodig had
om een tevreden leven te kunnen leiden, verzamelde Cosimo een derde bibliotheek,
die een plaats kreeg in zijn prachtige nieuwe paleis.
Deze was wel toegankelijk voor zijn vrienden, maar hij was niet voor openbaar
gebruik bestemd.
|
||
