Het middeleeuwse wereldbeeld Elk stukje van het heelal is bevolkt. Lege plekken zijn er niet. Alles heeft zijn eigen plaats, en als het door een of andere oorzaak de plaats verlaten heeft. zal het ernaar streven die weer te bereiken. Een steen die opgetild en losgelaten wordt zal terugvallen naar de aarde, want daar hoort hij. De menselijke ziel zal. als zij het lichaam verlaten heeft, opstijgen naar God, haar thuishaven. |
|
Schema van het Ptolemeïsche wereldbeeld |
| Hoe het universum ingedeeld
was, kon men lezen in de boeken van
Ptolemeus (tweede eeuw na Christus). Het middeleeuwse wereldbeeld wordt dan
ook wel het Ptolemeïsch wereldbeeld genoemd. Het zag er als volgt uit:
de aarde is rond (niet plat dus, zoals men tegenwoordig Middeleeuwers graag in de schoenen schuift) en staat in het midden. Alleen op de bovenste helft wonen mensen. Als die mensen dus naar de hemel kijken. hebben ze ook werkelijk het gevoel dat ze naar boven kijken. Om de aarde heen bewegen zich in banen de planeten in zogenaamde sferen. Van binnen naar buiten. Maan. Mercurius, Venus, Zon, Mars, Jupiter en Saturnus. Het Firmament of het Stellatum is de sfeer daarbuiten. Daarin zijn de sterren bevestigd. Weer daarbuiten bevindt zich het Primum Mobile (Eerste Beweger). De sferen draaien. Ze bewegen 'uit liefde voor God'. Blijkbaar hebben de sferen een ziel die maakt dat ze kunnen liefhebben. Omdat ze van God houden. willen ze niets liever dan op Hem lijken. Aangezien ze de perfecte rust waarin God is nooit zullen kunnen bereiken. trachten ze een toestand te vinden die de volmaaktheid zo dicht mogelijk benadert. Die vinden ze door in een cirkel rond te draaien met een constante snelheid. Het Primum Mobile staat in direct contact met God. Het beweegt in vierentwintig uur van oost naar west. Door zijn snelheid sleurt het alles mee: |
|
Dese hiemel (sfeer) is so snel ende van so groter jachten (snelheid) in sinen omlope. dat hi alle die andere hiemelen omdrivet (meesleurt) van den oosten rotten westen... |
| De overige sferen bewegen van nature van west naar oost. Ze bieden dus tegenkracht aan het Primum Mobile. Dat is maar goed ook. want anders zou het hele heelal doldraaien en zou alles vernield worden: |
| Ende waart (was het zo) dat si tegen hem niet en liepen ende hem niet en beledden (zouden vertragen), hi soude hemel ende eerde (aarde) omkeren ende alle creaturen onder hem vernielen. |
|
Door de geweldige kracht van het Primum Mobile draait het hele heelal dus van oost naar west. Hoe verder van het Primum Mobile (en dus van God) vandaan. hoe minder snelheid. De aarde, die het verst weg is. staat stil. je kunt het je ook denken als een groot wiel waarop vliegen kruipen. Het wiel (het universum) draait één kant op en de vliegen (de planeten) lopen de andere kant op, ieder met een eigen tempo. Stel u voor. schrijft een middeleeuwse dichter: |
|
| Elke sfeer heeft zijn eigen bewoners. Het zijn engelen (of geesten) die ook weer strikt hiërarchisch geordend zijn: engelen die in de nabijheid van God leven, zijn hoger in rang dan engelen dichterbij het 'Ondermaanse'. Het Ondermaanse is het gebied onder de maan: de aarde met een strook ruimte eromheen. Buiten het Ondermaanse is alles eeuwig en onveranderlijk, binnen de maancirkel is alles veranderlijk en vergankelijk. |
|
|
|
Het heelal wordt verlicht door de zon. Dat wij 's nachts de zon niet zien. komt doordat we ons dan in de schaduw van de aarde bevinden. De kosmos is bovendien gevuld met prachtige harmonieuze muziek. Konden we onze oren maar openen. dan zouden we het horen... Het is inmiddels waarschijnlijk wel duidelijk geworden dat de aarde één van de miserabelste plaatsen van het heelal is. De aarde is het verst van God weg, 's nachts is het er donker, het leven is er vergankelijk. Voor de zondige mens een geschikte plaats. Maar het volmaakte. onvergankelijke heelal had wel invloed op de mens. Krachten uit het Bovenmaanse drongen tot het Ondermaanse door. Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel C & M voor havo en atheneum en tehatex. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron Het middeleeuwsw wereldbeeld. Bulkboek 1984 02/17/2018 last update |
