From The Pirates of the Caribbean to The World of Tomorrow
Walt Disney werkte in 1964 aan ‘Progress City’, een concept dat het themaparkconcept voorbij streefde want het ging om een echte stad. Een stad met een vliegveld, kerncentrale, groene stroken met scholen, kerken, verschillende woonniveaus, een industriepark voor het testen van raketmotoren, amusementspark en als hoogtepunt in het centrum van de stad een hotel met dertig verdiepingen. Het hotel diende als ‘Wienie’ voor de stad om aan te geven waar het stadshart is en om downtown karakter te geven. 
De plattegrond van ‘Progress City’ is een radiaal met een groene zone om het stadshart heen en zonder auto’s. In plaats van auto’s zouden er een soort elektrische karretjes en andere vormen van snel, geluidloos vervoer moeten komen die zich in en rondom het centrum zouden bewegen. De stad had meerdere niveaus en zones die elkaar niet in de weg zouden zitten zoals in de bestaande steden. Een zone voor vliegtuigen en fabrieken moest ver verwijderd zijn van de groene zones met huizen, scholen en kerken om op die wijze het bovengrondse niveau kalm, mooi en goed gecontroleerd te laten functioneren. De cirkels en ovalen in de plattegrond suggereren een plaats met een centrum, een ware gemeenschap, zoals ook in Disneyland alles georganiseerd is rondom een hart. Het ondergrondse niveau diende voor het vrachtverkeer dat zou kunnen laden en lossen zonder dat het rustige bovengrondse niveau daar iets van zou merken.

Overzicht Project X 1966. Stad verdeeld in zones en Wienie in het midden.

Walt Disney las veel boeken over stedebouw en planning van verkeer, geluid en visuele aanzichten. Een boek dat veel impact op Walt had was Victor Gruen’s the Heart of Our Cities, uit 1964. Het betrof een studie met voorstellen om de urbane crisis op te lossen die volgens Gruen veroorzaakt was door verval en verdwijning van het oude stadshart. 

DSC00046.JPG (342412 bytes)  DSC00047.JPG (353273 bytes) Times Square New York

Het hart van de stad was door auto’s, suburbs en media invloeden aangetast. Het gevoel van een hechte gemeenschap was afwezig en werd vervangen door een ‘subcityscape’, waar Gruen een commerciële kakofonie mee bedoelt, zoals de vele lichtreclames in Las Vegas of op Times Square, New York City, maar tevens elke stripmall in Amerika. De competitiedrang van de ondernemers verstoort de visuele eenheid en rust, omdat allen de aandacht willen trekken met neonlichtreclame en uitbundige, schreeuwende grafische ontwerpen. 

 

Project X met meerdere transportlagen en de elektrische auto van de toekomst, 1966.

video fragment Progress City

Victor Gruen was zelf de eerste architect van een overdekte shoppingmall in Southdale, Minnesota (1954) waar hij had geprobeerd aandacht te schenken aan voorgenoemde problemen van visuele onrust en het verdwijnen van een gezellig centrum. Southdale was een nieuwe suburb en de shoppingmall diende een soort Main Street te worden zodat de wijk een eigen gezicht en centrum zou krijgen. Gruen’s stedebouw principes komen sterk overeen met Walt’s ideeën: aandacht voor de voetganger, open levendige interieurs en codes om de winkelfaçades met elkaar in harmonie te brengen en visuele moeheid te voorkomen. Om de suburb een eigen karakter te geven met eenheid ‘versierde’ Gruen de omgeving met typische stedelijke elementen als openbare kunst, bankjes en fonteinen. Ook andere projecten van Gruen zouden zo van Walt’s hand hebben kunnen komen, zoals Plaza Rochester in New York, waar een service niveau voor laden en lossen ondergronds was gerealiseerd, net als in ‘Progress City’. Of andersom: ‘Progress City’ had ook van Gruen’s hand kunnen komen, want hij ontwierp het ideale urbanisme als een radiaal plan (à la Corbusier) met poten van activiteit die vanuit het centrum (een cluster van downtown wolkenkrabbers) uitwaaieren.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 / tehatex uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Met toestemming van Rosalie van Deursen Rijksuniversiteit Groningen© 2001 - Scriptie Kunst- en Architectuurgeschiedenis Consumeren met een Glimlach

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven

 02/12/2006 update