Shakespeare gaat hiphop

De eerste twee, Lady X en Princess vleien hem met zoete, ongemeende woorden. Nummer drie, Baby Y, wil niets te maken hebben met deze poppenkast. Bovendien is ze verliefd op de breakdancer Tornado, de ster van vader's aartsvijand Rival Records. Haar loon: ze wordt onterfd en verbannen........Zo begint dit eigentijdse verhaal, gebaseerd op een oude Keltische mythe over een koning die afstand neemt van zijn macht.Op dezelfde mythe baseerde Shakespeare zijn stuk King Lear, ook de films "Ran", van Kurosawa, en "A thousand acres", van Jaquelin Moorhouse zijn bewerkingen van dit verhaal.

DE FOLDER BELOOFT het volgende: 

een moderne versie van Shakespeares King Lear, zich afspelend rond een hiphop-platenlabel. 'Commercie, drugs, geweld, dakloos-zijn en het verkopen van je ziel zijn de brandende thema's van deze voorstelling met een explosief einde. Uiteindelijk draait het allemaal om de liefde. Een Hip Hop productie vol rap, R&B en breakdance en een dj live on stage!' De voorstelling heet Rapido, een niet-bestaand woord dat men associeert met 'snel'. In de goed gevulde zaal van de Utrechtse stadsschouwburg zitten zo'n zeshonderd jongeren en een plukje volwassenen op de slotavond van het jongerentheaterfestival De Opkomst. Op het toneel staat links de installatie van een dj 'Scratch-kampioen dj Kypski'. Verder wordt het toneel beheerst door een stalen steigerconstructie met enorme trappen, die in de loop van de voorstelling voortdurend uit elkaar wordt gehaald, teneinde de snelle locatiewisselingen van het verhaal te suggereren.

Mvc-284f.jpg (20453 bytes)  Mvc-285f.jpg (23378 bytes)  Mvc-291f.jpg (27171 bytes)  Mvc-306f.jpg (36470 bytes)  Mvc-308f.jpg (30378 bytes)  Mvc-317f.jpg (35221 bytes)

Mvc-360f.jpg (35318 bytes)  Mvc-374f.jpg (37127 bytes) MVC-361F.jpg (43717 bytes)

Strijd, haat, afgunst, corruptie, moord. Alles wat King Ra gezaaid heeft zal hij oogsten. Via straatbendes en drugshandel is King Ra opgeklommen tot wat hij nu is: eigenaar van het platen imperium Rapido Records. Vroeg versleten door overmatig drug- en drankgebruik besluit hij zijn imperium te verdelen onder zijn drie dochters...


Rapido volgt in grote lijnen de plot van King Lear. Een oude potentaat verdeelt zijn koninkrijk, dat daarna door vetes en twisten uit elkaar valt. Het rijk is hier de platenfirma Rapido, gerund door de cokesnuivende zakenman King Ra, een platenbons in wit kostuum, met dreadlocks en rolschaatsen. Hij doet zijn imperium over aan zijn op geld en macht beluste dochters Mrs. X en Princess, die hem in de openingssène met genoegen vleien teneinde de zaak in handen te krijgen en naar hun hand te zetten. King Ra wil op zijn oude dag verzorgd worden 

('Vrucht van mijn vrouw/ Troost in mijn rouw/ Zeg me hoeveel je van me houdt'). 

Maar daar hebben zijn twee oudste dochters geen oren naar. Tussen hen en hun beider echtgenoten ontwikkelt zich een felle strijd over de toekomst van het platenbedrijf. In de bewerking is deze dochter- en schoonzonenstrijd geraffineerd omgezet naar een gevecht over de muzikale toekomst van het label Rapido: wordt het gangsta-rap of moet gekozen worden voor geliktere genres als R&B en hiphop? De oude King Ra wordt in dit gevecht vermalen en raakt aan lager wal. Zijn lievelingsdochter, de breakdanseres Baby(Y, is hij dan al kwijt. Zij weigerde zich over te geven aan hielenlikkerij ('Ik heb lief en zwijg'), ging er bovendien met de concurrentie vandoor, en wordt door King Ra onterfd. Als zij haar in de goot getrapte vader wil helpen is het eigenlijk al te laat en begint het Grote Sterven.

 

Iedere overmoedige bewerking van King Lear sleept zich meestal heel aardig door de eerste drie bedrijven heen, drama en suspense te over. Maar menig geactualiseerde versie van het stuk valt in de slotbedrijven, wanneer alle kaartenhuizen in elkaar donderen, door de mand. Zo ook hier. De noodlottige val van King Ra en de weinige vrienden die hij nog over heeft verwordt in Rapido tot een larmoyante, smoezelige vertoning. Het Grote Sterven in het deel na de pauze is hier de voorspelbare kruising tussen een tearyerker en een foute B-film. De in de coulissen afgevoerde scratcher-dj helpt ook hier niet meer. De Grande Finale oogt als een hulpeloze poging het publiek tot een gescandeerd applaus te verleiden: 'Put your hands up in the air', schreeuwde Brother Mother; het wilde er bij de moegedreunde Utrechtse jongeren niet meer in.
In die lome dreun zit vrees ik ook de reeks misverstanden waarop de voorstelling Rapido is gebaseerd. Een verlengde disco levert nog geen theater op. Een boel lawaai maken is niet hetzelfde als een verhaal vertellen. De gepassioneerde hartslag van zwarte muziek is iets anders dan een stapeldoos van vooral veel van hetzelfde. De woede onder de rhymes van Shakespeare laat zich niet vangen in een omgekieperde rugzak poëziealbums. En onze smeltkroes van culturen is veel rijker aan contrasten dan de decibellen van Rapido doen vermoeden.
In het gebral verdween ook de bizarre slottekst van Shakespeares King Lear: 

'Laat ons het trieste zwijgen niet verbreken/ Niet onze mond alleen ons hart mag spreken/ De ouderen werd zwaarder lot gegeven/ Wij jongeren zullen nooit zoveel beleven.'

IK MOET EERLIJK bekennen dat ik naar Rapido heb zitten kijken als een kip naar de bliksem, daarbij geholpen door de strakke waterscheiding in de zaal. Het eerste 'vak' was een deinende, kolkende en joelende massa, in 'vak twee' hielden enkele tientallen volwassenen zich schuil als een kudde makke en lamgeslagen schapen, turend naar het aanhoudende onweer voor hen. De goeddeels onverstaanbare teksten waren consequent in een soort kinderlijk sinterklaasrijm gezet. Rap moet immers rijmen en Shakespeare werkte, aldus de uitvoerenden, 'als eerste met rhyme'. Wat mij een vrij ernstig misverstand lijkt: de blanke verzen van de Engelse bard rijmen namelijk vooral niet. Maar what the hell, dit is een eigentijdse versie en Shakespeare was klaarblijkelijk hoognodig aan een actuele beat toe. Dat zal allemaal best zo zijn, maar het verhaal raakte er wel spoorloos door, verdwaald in het lawaai, in het tomeloos bewegen en de schelle discolichten. Ik heb me kleurenblind en een barstende koppijn gezocht naar de lijnen in de plot over de titanenstrijd binnen de muziekbranche. Het volk in vak één kon dat allemaal niks schelen. Sterker nog, wanneer de performers zich iets te strak in het story board hesen, verslapte de aandacht onmiddellijk. Maar dan was er meteen weer scratcher Kypski die wat vette ritmes op het canvas smeerde en de performers aanzette tot pak 'm beet een pirouette op een bierblikje, en hup: vak één ging weer collectief uit het dak.

Opdrachten CKV-2:

1.- Geef een korte samenvatting van het klassieke toneelstuk van Shakespeare: King Lear

2.- Welk publiek zal een dergelijk toneelstuk willen zien, denk je?

3.- Beschrijf het publiek van deze voorstelling: Rapido.

4.- Welke aanpassingen hebben er plaats gevonden om het gegeven te actualiseren?

6.- Welke aanpassingen hebben er plaats gevonden om het gegeven geschikt te maken voor de doelgroep?

7.- Kon dit nieuwe publiek de voorstelling waarderen, denk je?

8.- Er is hier sprake van massacultuur. Eens, oneens? Motiveer je antwoord.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven

01/28/2010 update