Minder is vervelend
Zijn eerste boek, Complexity and Contradiction, publiceerde Robert Venturi (1925) in een reeks over de theoretische grondslagen van de moderne architectuur. Hierin zette hij al zijn bezwaren tegen het modernisme op een rijtje. Het leek je reinste ketterij: de slogan van Mies 'minder is meer' draaide hij om tot 'minder is vervelend'. Bij zijn eclectische keuze toonde hij een voorkeur voor zulke uiteenlopende inspiratiebronnen als het maniërisme en de pop art. Bovendien had hij veel belangstelling voor het straatbeeld met al zijn reclames en andere aandachtstrekkers.
Ik houd van complexiteit en tegenspraak in architectuur. Ik houd niet van het onsamenhangende, het willekeurige van 'zwakke' architectuur, ook niet van de overdreven ingewikkeldheid van pittoreske of expressionistische architectuur. Ik pleit daarentegen voor een complexe architectuur vol tegenspraak, gebaseerd op de rijkdom en de tegenstrijdigheden van eigentijdse ervaringen met inbegrip van de ervaringen inherent aan kunst. De traditionele elementen van de architectuur volgens Vitruvius: degelijkheid, doeltreffendheid en schoonheid (firmitas, utilitas en venustas) geven al complexiteit en tegenspraak aan. Vandaag de dag lopen de eisen van programma, constructie, technische kwaliteiten en zeggingskracht zelfs in afzonderlijke gebouwen in een eenvoudige context meer uiteen en zijn ze strijdiger met elkaar dan vroeger ooit voorstelbaar was.

De vergroting van dimensies en schaal in de architectuur van stedelijke en regionale planningen maken de moeilijkheden groter. Ik ben blij met de problemen en buit de onzekerheden uit. Door tegenspraak en complexiteit te omarmen mik ik op vitaliteit en validiteit. Architecten kunnen zich niet meer laten inpakken door de puriteinse en moralistische taal van de 'orthodox' moderne architectuur. Ik heb liever elementen die overal vandaan komen dan 'pure', liever compromissen dan 'zuiverheid', liever 'krom' dan 'recht', liever dubbelzinnig dan uitgesproken, liever pervers en onpersoonlijk, vervelend en interessant, liever conventioneel dan origineel, liever aangepast dan exclusief, liever weelderig dan eenvoudig. Geef mij maar traditionele middelen čn vernieuwende, tegenstellingen en dubbelzinnigheden in plaats van dat heldere en directe. Ik kies voor wanordelijke vitaliteit en niet meer voor een vanzelfsprekende eenheid.. Het onlogische hoort er voor mij bij en ik spreek me uit voor dualiteit.

Woonhuis in Chestnut Hill, Pa. Venturi en Rauch, 1962

Dit gebouw doet recht aan de leus complexiteit en tegenspraak: het is complex čn eenvoudig; open čn gesloten; groot čn klein; enkele elementen zijn goed op het ene niveau en slecht op een ander. (...)
De binnenruimtes zijn complex en hebben geforceerde vormen door hun onderlinge relaties. Zij beantwoorden aan de complexiteit die enerzijds verbonden is aan het woonprogramma als zodanig en anderzijds aan de paar grillen die er nog mee door kunnen voor een individueel huis.
Daarentegen is de buitenvorm - met de als een scherm werkende muur en het puntgeveldak - die de ingewikkelde binnenruimte omsluit eenvoudig en consistent: hij geeft van dit huis de schaal naar buiten toe aan. De voorzijde met zijn conventionele combinatie van deur, ramen, schoorsteen en puntgevel, schept een bijna symbolische afbeelding van een huis.
Ik ben meer voor de rijkdom dan voor de helderheid van betekenis, voor de impliciete čn voor de expliciete functie. Ik heb een voorkeur voor 'zowel als' boven 'of of', 'zwart čn wit en soms grijs' boven 'zwart of wit'. Sterke architectuur roept een veelheid van betekenislagen en aandachtspunten op, die tegelijkertijd op vele manieren zijn te lezen. Complexe en tegenstrijdige architectuur moet in de aanvaardbaarheid van het totaal naar voren komen. Zij heeft de moeilijke opdracht om alomvattend te zijn en daar een eenheid in te bereiken, in plaats van die eenheid te verkrijgen door het uitsluiten van mogelijkheden. Meer is niet minder. 'Orthodox' moderne architecten hebben onvoldoende of niet consequent oog gehad voor complexiteit. Bij hun poging met de traditie te breken en helemaal opnieuw te beginnen idealiseerden zij het primitieve en elementaire ten koste van verscheidenheid en raffinement. Als revolutionairen juichten zij de nieuwheid van moderne functies toe en zij letten niet op hun gecompliceerdheid. Als puriteinse hervormers pleitten zij voor de scheiding en uitsluiting van elementen in plaats van tegengestelde eisen op te nemen. (...)

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M..  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Uit: R. Venturi, Complexity and Contradiction in Architecture, Londen 1977 / Bronnenbundels

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven


01/28/2010 update