|
Een nieuwe betere tijd met een nieuwe betere mens |
||||
|
|
||||
|
Vruchtbare akkers en bossen, die zijn veranderd in met bloed besmeurde loopgraven.
Bekijk de afbeelding maar eens! Politieke en financiële chaos die het dagelijks leven in de steden
destabiliseert. Miljoenen mensenlevens die zijn weggevaagd door de
Spaanse griep. De wereld is er niet best aan toe vlak na de Eerste
Wereldoorlog in 1918. Maar er is hoop. Een nieuwe betere tijd zal aanbreken, met een nieuwe betere mens. Een tijd die wordt gevormd door een nieuwe artistieke voorhoede die kunst midden in het dagelijks leven wil plaatsen. Een tijd ook waarin de mens zich zal verheffen dankzij moderne technologieën als luchtvaart en baanbrekende wetenschappen als psychoanalyse. Weg met de verstikkende tradities dus en leve de vooruitgang. De naam van deze utopische kunststroming: het modernisme. |
||||
|
Een huis is een machine om in te wonen |
||||
| Het modernisme is ondanks alle regionale verschillen een kosmopolitische stroming. Een betere toekomst voor iederéén, dat was immers de inzet. En de opkomst van massacommunicatie via radio en telefoon maakte de uitwisseling van dergelijke utopische ideeën eenvoudiger dan ooit. Geen wonder dus dat het modernisme de eerste kunststroming was die vergezeld ging van pakkende leuzen. ‘Een huis is een machine om in te wonen’, roept architect Le Corbusier; voor de ware modernist was de machine immers het symbool voor vooruitgang. | ||||
| De maakbare samenleving, tegenwoordig weten we wel beter. Maar tot diep in de 20ste eeuw was dit optimistische vooruitgangsgeloof onaantastbaar. Van woonwijken als De Bijlmer tot het functionele design van de Hema, ze hebben hun wortels in het modernisme. En zelfs nu zijn we er nog niet vanaf; denk alleen al aan een term als postmodernisme, waarmee de hedendaagse expressieve architectuur wordt aangeduid. | ||||
| Het huis was de basis voor een betere toekomst. Voorbeeld: de Frankfurter Küche, de eerste keuken voor massaproductie. Opvallend: de moderne keuken is weliswaar groter en luxer maar aan de indeling is niets meer veranderd — al in 1927 stond het aanrecht met wasbak al centraal, met daaronder ladenkasten en een afvalemmer, en daarnaast het fornuis. | ||||
|
|
Ook bijzonder zijn de schetsen en maquettes van Citrohan , een visionair ontwerp voor een seriematig woonhuis van Le Corbusier uit 1922. Dit ‘nieuwe’ huis had ramen over de gehele lengte van de muur en open ruimtes ononderbroken door dragende muren, mogelijk gemaakt door nieuwe bouwtechnieken met beton. | |||
| Minstens zo groot was de
invloed van het modernisme op vormgeving. Kunst moest dienstbaar zijn
aan een betere samenleving, wat resulteerde in fraaie nieuwe producten,
zoals de originele,geometrische typografie van De Stijl of een
revolutionaire theeservies met een abstracte decoratie van Nikolai
Seutin. Ook de ''nieuwe’ schilderkunst moest immers rationeel zijn,
zonder overbodige versieringen of afleidend kleurgebruik. Deze drang tot
originaliteit inspireerde Theo van Doesburg en constructivisten als
Seutin tot hun abstracte doeken. Maar er is ook de nieuwe lichaamscultuur. Want het is geen toeval dat rond de Eerste Wereldoorlog nudisme en make up in zwang raken. En het verband tussen de bewegingsleer van Bess Mensendieck en de hedendaagse fitness-rage is zo gelegd. Het lichaam is een machine; het zou niet hebben misstaan.
|
||||
