De verheerlijking van de machine

Gino Severini (1883-1966) Trein in de Stad

Het zou duren tot het begin van de twintigste eeuw voor de kunst zich rekenschap van de machine begon te geven, en dan nog niet in de betekenis dat er meer afbeeldingen van technische voorwerpen ontstaan. Het bleef voornamelijk bij aanroepen, meer of het een object van een eredienst gold. De futuristen en daarna de constructivisten verheerlijkten de machine.

'Het futurisme is gebaseerd op de volledige vernieuwing van de menselijke gevoeligheid als gevolg van de grote wetenschappelijke ontdekkingen' schreef de onstuimige Marinetti, in pamfletten met titels als

Dat klinkt veelbelovend maar blijkt bij nadere kennismaking voornamelijk te bestaan uit romantische kreten. Dezelfde Marinetti riep de mensheid op het verstand te haten:

Niet veel anders stonden de zaken ervoor met stromingen als het constructivisme

Al deze stromingen en kunstenaars zagen net als de futuristen in de machine iets gewelddadigs, iets demonisch en hun blinde en irrationele verering van de techniek is vermoedelijk niets anders dan een poging tot bezwering. Hoe dan ook, deze stromingen zijn moeilijk voor te stellen als de doorbraak van een nieuwe mentaliteit: de mensheid die eindelijk tot een akkoord was gekomen met de techniek en die nu voor de machine een plaats had ingeruimd in de kunst.

Gino Severini Armored Train 1915

Opdracht 1: Via de bovenstaande link zoek je 2 afbeeldingen, waaruit een verheerlijking van de machine blijkt. Motiveer je keuze.

Opdracht 2: Via de bovenstaande link zoek je 2 afbeeldingen, waarin door "beweging" het moderne tot uitdrukking komt en het belangrijkste onderwerp is. Motiveer je keuze.

Zover is het trouwens ook nu niet; de techniek, dat blijkt uit allerlei omstandigheden, is nog steeds een soort Fremdkörper in onze kultuur. Het is waar dat oude machines nu worden verzameld en bewaard en dat er nieuwe disciplines zijn ontstaan zoals de geschiedenis der techniek en industriële archeologie; aan de andere kant gaat het daarbij steeds om wat achter ons ligt, een fossiel dat geen kwaad meer kan; op een analoge manier met wat al eerder ter sprake kwam gaat het niet meer om machines, maar om oudheden. Ook is het opmerkelijk dat technische vindingen uit de 19e eeuw in grotere kring nog steeds de gedaante hebben van knotsgekke uitvindingen uit grootmoeders tijd', en niet die van een kunstwerk.