"De Dood van Tarelkin"

In de tijd na de oktoberrevolutie heeft zich een ware theatergolf over Rusland uitgespreid, waarbij zich hoofdzakelijk drie stromen lieten onderkennen. De radicalen wilden alles van vroeger verwerpen en geheel opnieuw beginnen. Daartegen verzetten zich doorgewinterde partijgangers als Loenatsjįrski, die bijvoorbeeld aan Meyerhold schreef: 'afschaffing van de traditie van het oude Russische drama zou een daad zijn waarvoor juist de proletariėr ons in de toekomst zeer streng zou veroordelen. Slopen is gemakkelijker dan opbouwen. Door de continuļteit af te breken zou men een waardevolle cultuur vernielen zonder het algemene peil te verheffen.'

Als derden waren er de propagandisten die het theater gingen gebruiken als middel tot opvoeding en indoctrinatie van de nog analfabetische massa. Zij hebben die theatergolf zeer effectief gestimuleerd en tot aan de proclamatie van het Socialistisch Realisme onder Stalin voor hun doel veel bereikt. Een waarlijk nieuwe kunst is uit al dit streven naar nauwer contact tussen toneel en maatschappij niet ontstaan. Ongetwijfeld is de dictatuur van het Socialistisch Realisme voor deze stromingen fnuikend geweest.

Dat in de periode tot 1934 de meest extreme vormen van toneelkunst naast elkaar konden bestaan, was te danken aan het feit, dat Lenin in 1919 het theater tot 'Cultureel Goed van de Natie' had verklaard. Loenatsjįrski bracht als Volkscommissaris voor Opvoeding en Cultuur toen alle bestaande toneelgroepen samen onder het hoofd 'Academisme' en zorgde voor volledige subsidie. Meyerhold was in Moskou aangeland en werd daar aangesteld als hoofd van de Sectie Theater. Hij proclameerde in 1920 zijn Theater-Oktober: alle bestaande gezelschappen moesten opgeheven en gezamenlijk dienstbaar gemaakt worden aan de Revolutie, en zulks op basis van het futurisme. Dat was toen in Rusland de aanduiding van de linkse avant-garde.

Voor Meyerhold was het futurisme bovendien expressie van het tijdperk der machine. Loenatsjįrski betwijfelde of dit radicalisme iets met de sovjetrevolutie te maken had. Evenmin zag hij het verband met de theorie van het 'bio-mechanisme' die Meyerhold nu proclameerde en samenvatte in zijn bekende formule: n = al + a2. Dat betekende dat de acteur (n) een dubbele existentie heeft, bestaande uit de meester die ziet, keurt en leidt (al) en de acteurscapaciteit van het lichaam (a2), die door de meester wordt gebruikt. Meyerhold had dit indertijd gevonden bij een beroemde Franse komische acteur, in 1889 een nieuwe uitgave had doen verschijnen.

Het was voor Meyerhold de bevestiging van zijn eigen systeem. Daarin legde hij alle nadruk op de lichamelijke training van de speler, o.a. door pantomirnische oefeningen als 'een gewicht tillen', 'een boog schieten', 'op een anders borst springen' etcetera. Zijn theorie was immers steeds geweest, dat de lijfelijke expressie die van woord en dialoog verre te boven gaat. Nu zou dat volkomen passen bij de tijd van de machine. Revolutionair gezien zou bovendien de training in volmaakt zitten, lopen, rennen, klimmen en wat dies meer zij de acteur uit zijn dienende functie halen en verheffen tot voorbeeld voor de nog ongeschoolde en onbehouwen massa. 

Voor Meyerhold's (1922) productie van "De Dood van Tarelkin", nam hij de constructivistische artiest en ontwerpster Varvara Stepanova in dienst. Premiere: 24 november 1922.

Stepanova ontwierp hiervoor een soort machine, die door de acteurs gebruikt kon worden  De acteurs klommen op de ladder links en belandden via de molen in de cel(rechts). De gehele machine was een symbool van het politiebureau.

De afbeeldingen hieronder: de acteurs op een soort schommel: acrobatiek en circus in het theater! De acteurs droegen speciale kleding, die veel beweging mogelijk maakte. Maar de speciaal ontworpen kleding maakte nog meer mogelijk:

  • in combinatie met belichting zijn met het "menselijk materiaal" geometrische composities mogelijk.
  • de kleding heeft soms de functie van "sportkleding" en in andere gevallen de functie van "uniform"  Zij kan in dit geval uitdrukking zijn van de anonimiteit van de bureaucratie.

                    

 

       

Maar er werd ook kleding ontworpen, die helemaal functioneel te noemen is: Pakhom draagt bijvoorbeeld kleding, die donker gekleurd is op de plaatsen, die vlug vuil worden. 

De kinderen in het stuk dragen sportkleding, speciaal geschikt voor jonge mensen.

 

kostuum ontwerp voor Varravin

 

Kostuums voor Mavrusha, de kok                                                

Kostuumontwerp voor 2 politiemannen.

  

 

Kostuumontwerp voor Pakhom, de portier

 

Kostuum ontwerp voor Raspliuev, de politie officier.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel C & M voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron oa De opkomst van modern theater. Hunningher.Amsterdam 1997

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven.

12/11/2014  CKV-2