|
Ary Scheffer Paolo e Francesca 1855 |
||
|
De Romantiek |
||
| Zoals Europa nog steeds een christelijke beschaving wordt genoemd, ook al gaan er steeds minder mensen naar de kerk, zo is de Romantiek in onze moderne tijd nog in alles aanwezig, ook al wordt het woord nog bijna alleen half ironisch gebruikt wanneer er kaarslicht op een gedekte tafel valt. Romantisch is in de populaire betekenis alles wat meesleept, ontroering teweegbrengt en verlangen oproept. Vandaar dat het zo makkelijk voor commerciele doeleinden gebruikt kan worden: alles moet tegenwoordig immers met ‘passie’ gepaard gaan (‘maak van uw vakantie een avontuur met passie!’). | ||
|
Droom, kies, ontdek en geniet! |
|
|
| De Romantiek (1790 tot 1830) heeft ervoor gezorgd dat wij al het persoonlijke: dagboeken, brieven, autobiografieën, gevoelens, emoties, ontroering, vervoering, de normaalste zaak van de wereld zijn gaan vinden. Dat was niet gebeurd als Jean-Jacques Rousseau, een van de voorvaders van de romantici, zijn autobiografie Bekentenissen niet had geschreven (na zijn dood in 1778 gepubliceerd). Dat boek werd een model voor de Romantiek omdat Rousseau daarin op openhartige, zichzelf niet ontziende manier zijn innerlijke zielenroerselen blootgaf. Daarmee werd de ruimte van het innerlijk geopend en in één moeite door werd de natuur verheerlijkt. De zelfbekentenis en het uiten van gevoelens werden ook respectabel. De Romantiek legde de menselijke natuur bloot als bron van het leven. | ||
|
De Romantiek, dat is niet alleen maar iets rooskleurigs, maar ook iets zwarts. |
||
| De romantici begonnen rond 1795 het binnenste van de mens te onthullen: de ziel, de fantasie, de droom, het spirituele, het ik, het verlangen, het bovenzinnelijke, de diepte en het oneindige. Over een hele catalogus van gevoelens en emoties werd ineens zonder schaamte geschreven: weemoed, Weltschmerz, enthousiasme, eenzaamheid, melancholie, extase, perversie, noodlottigheid, energie, uitzichtloosheid, wanhoop, wilskracht en willoosheid. Deze hoge en lage, sombere en vrolijke, bizarre en verheven gevoelens behoorden allemaal tot de Romantiek, dus niet alleen de vermaarde sombere. En ze zijn sindsdien allemaal tot het duurzame repertoire gaan behoren van de moderne literatuur, beeldende kunst, toneel en de muziek. Modern, omdat het sindsdien niet meer alleen om de mooie gevoelens ging, maar ook om de donkere en afgrondelijke kanten van de geest, om de bloemen van het kwaad van Baudelaire en om de schoonheid die haar gezicht heeft verbrand. De Romantiek, dat is niet alleen maar iets rooskleurigs, maar ook iets zwarts. | ||
Al dit nieuwe
terrein was in principe vruchtbaar. Allereerst natuurlijk voor de literatuur,
maar ook voor de kennis (inzicht in de psyche van de mens) en voor de
filosofie: het was niet meer alleen de objectieve wereld van rede waar alles om draaide, maar nu ging het ook om het belang
van de subjectieve wereld van elk individu. Het was een complete omkering!
|
||
