Nieuwe visie op mens en natuur

De Romantische denkers zijn vooral gericht op grote onbegrensde objecten (bijv. geschiedenis van volken, ontwikkeling van de taal). Die objecten werden steeds beschouwd als een levend iets, een eeuwig doorgaande aaneenschakeling van feiten, iets organisch. 

Via analyse: oneindig doorgaan

Via synthese: nooit volledig te bevatten. Iets is dus nooit volledig te kennen.

Maar de Romanticus wilde toch alles kennen: hij wilde aan God gelijk zijn. Hij wilde de maat van het menselijke overschrijden. Vaak werd er een organische samenhang gefantaseerd. 

De natuur, de mens, en de wereld: een steeds voortdurend proces: vanuit het ene komt het andere enz. De ervaringsobjecten waren producten van een natuurlijk groeiproces. Het gevolg:

  • alle dingen afzonderlijk zijn in eeuwige wording;

  • de stoffelijke en geestelijke realiteit werden beschouwd als een levend organisme. Dit werd vooral ook in de wetenschap toegepast: bijv. in taal godsdienst, kunst. 

Johann Gottfried Herder


(1744 - 1803)

Johann Gottfried Herder

"Der Mensch ist der erste Freigelassene der Schöpfung

Aus den ersten fünf Büchern der "Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit"

"Der Mensch ist der erste "Freigelassene" der Schöpfungt; er steht aufrecht. Die Waage des Guten und Bösen, des Falschen und Wahren hängt in ihm; er kann forschen, er soll wählen. Wie die Natur ihm zwei freie Hände zu Werkzeugen gab und ein überblickendes Auge, seinen Gang zu leiten, so hat er auch in sich die Macht, nicht nur die Gewichte zu stellen, sondern auch "selbst Gewicht zu sein" auf der Waage."

Herder is de grondlegger van de romantische levens- en wereldbeschouwing, voor zover die berust op het zien van de natuur, de mens, de maatschappij en de geesteswereld als levende, organische eenheid.

Hij zag de typische kwaliteiten die de literaire producten uit vroegste tijdperken van verschillende beschavingen met elkaar gemeen hebben. Er is verwantschap tussen de oudste literatuur van de volken, en de producten van de dicht- en vertelkunst.

Grote heldendichten bevatten de vroegste geschiedenis van een volk. Hieraan lag ten grondslag dat men meer waardering had voor de verbeelding dan voor het verstand.  

Barbison/Daubigny

In de schilderkunst komt geleidelijk een andere manier van kijken naar de natuur. Dit is te zien in het werk van de schilders van de School van Barbizon. Deze zoeken schoonheid in de gewone natuur. Door de allergewoonste dingen uit te beelden. De natuur werd beschouwd als een objectief gegeven: je moest kijken naar wat je zag, zonder grote verhalen. Later gingen de impressionisten hier op door.  

Johann Gottfried Herder, Mohrungen, 25 augustus 1744 - Weimar, 18 december 1803.

Deze Duitse schrijver en cultuurfilosoof studeerde theologie en filosofie in Koningsbergen, waar hij onder meer door Kant werd beïnvloed. Hij werd leraar en predikant te Riga (het huidige Letland). Herder reisde verschillende malen door Europa (naar nantes en Straatsburg, naar Italië). Herders grote betekenis voor de ontwikkeling van de Duitse letterkunde wordt algemeen erkend. Belangrijke werken zijn Über den Ursprung der Sprache (1772), zijn verzameling Volklieder (1778-1779) en voor zijn wereld- en mensbeschouwing Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit (4 dln., 1793-1797).

Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.

12-12-2014  CKV-2