|
Tegelijkertijd een aantrekkelijk en gevaarlijk genre, deze programmamuziek!
|
|
Het is aantrekkelijk voor de hoorder, omdat
hij zich met zekere realiteiten kan bezighouden, welke hij bij een
absolute symfonie mist; het is gevaarlijk, omdat bij een programmatisch
werk de hoorder de "film"-waarde der compositie kan verwarren
met de feitelijke muzikale betekenis. Wanneer een aandachtig toehoorder
zou zeggen: ,Je ziet het voor je, het is net echt, dus is het prachtige
muziek" - dan trekt hij een scheve conclusie. Als hij zou opmerken:
"Ik was zo geboeid dat ik het programma eigenlijk vergat", dan
wijst dit op een zuiver muzikaal waarderen. Wanneer de componist zich
ten doel stelt, zo precies mogelijk "filmachtig" een en ander weer te geven, werkt
hij minder goed als muzikaal kunstenaar aan wanneer hij naar
aanleiding van een "programma" een zelfstandig muzikaal
stuk componeert.
H. ANDRiESSEN, Over Muziek, Spectrum, Utrecht-Brussel, 1950. Afb Moldau Praag |
|
De Moldau van Smetana is een beroemd voorbeeld van zogenaamde programmamuziek. Dat wil zeggen: de muziek is beschrijvend, vertellend, anekdotisch. Al luisterend zie je als het ware de steeds wisselende rivier door het landschap stromen. Bij programmamuziek wordt het muzikale verhaal stap voor stap verteld. Luister naar twee korte stukjes:
[Meer over De Moldau van Smetana.............] |
|
Ma vlast is de originele titel van Mijn vaderland van Bedrich Smetana. Tussen deze zes symfonische gedichten vinden we ook het bekende Vltava - De Moldau. |
| Een ander
bekend voorbeeld is ‘De schilderijententoonstelling’ van Mussorgski.
Klik op Mussorgsky en lees
over de achtergronden op deze site die gemaakt is door een docent uit
Dordrecht . De muziek is niet de ‘echte’ orkestklank maar geeft toch
een aardige indruk.
|
|
Het tegenovergestelde van ‘programmamuziek’ is ‘absolute muziek’. Die muziek verwijst niet naar een buitenmuzikaal gegeven, vertelt geen verhaal, illustreert geen persoon. Absolute muziek is gecomponeerd om de zuiver muzikale effecten. Het gaat dan puur en alleen om maat, ritme, melodie en instrumentatie. Strawinsky schijnt eens geantwoord te hebben op de vraag waar zijn muziek over ging: ‘mijn muziek stelt niets voor’. Je kunt absolute muziek misschien wel vergelijken met ‘non-figuratieve’ of ‘abstracte’ beeldende kunst. Bij zogenaamde titelmuziek wordt in een beschrijvende titel de sfeer van het geheel aangeduid. De Mondscheinsonate van Beethoven is daarvan een goed voorbeeld. Vanzelfsprekend maken alle hier genoemde muziekgenres gebruik van dezelfde muzikale middelen. Grenzen zijn dan ook moeilijk te trekken. Hoe zou je bijvoorbeeld het volgende fragment willen noemen: programmamuziek of absolute muziek?
Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven 12-12-2014 |
Modest