 |
|
Bloemenpiramide of tulpenvaas, gemaakt in Delft tussen 1690-1702 (foto: Rijksmuseum, Amsterdam)
In de vaas is plaats voor 40 bloemen. Hij bestaat uit 6 losse, gestapelde waterdichte bloembakjes. Tussen 1675-1700 waren bloempotten met tuiten enorm populair.
|
 |
|
Buste van stadhouder-koning Willem III, tussen 1690-1702 gemaakt in Delft, atelier De Metalen Pot (foto: Rijksmuseum, Amsterdam)
Op het voetstuk staan de letters WR: Willem Rex (Rex is Latijn en betekent koning). De wapentrofeeën eronder zijn een verwijzing naar de militaire overwinningen van Willem III. Zijn vrouw, Mary Stuart II, was overigens dol op Delfts aardewerk.
|
Porselein uit China was één van de producten die de VOC na 1602 in ons land importeerde. Porselein was een kostbaar goedje, waaraan de VOC goed verdiende.
Men neme?
De blauwe voorstellingen op witte ondergrond vielen erg in de smaak. Bovendien bleek porselein niet alleen sterker dan aardewerk, het was ook nog eleganter van vorm door de dunnere wanden. Er hing een waas van geheimzinnigheid omheen want niemand in Europa wist precies met welke grondstoffen porselein werd gemaakt. De Chinezen keken wel uit het recept niet uit handen te geven. Ze zwegen in alle talen en vooral in het Chinees.
In heel Europa waren pottenbakkers naarstig op zoek naar het geheim. Pas in de 18de eeuw ontdekten de Europeanen dat kaolien of porseleinaarde het onontbeerlijk ingrediënt van de klei was. In de tussentijd werd het porselein driftig geïmiteerd in aardewerk. De Hollanders kwamen behoorlijk in de buurt door het gebruik van wit tinglazuur met daarop blauwe schilderingen met daaroverheen doorzichtig glazuur.
Overigens maakten ze niet alleen het blauwe Delfts blauw, maar ook aardewerk dat met verschillende kleuren is versierd. Dat aardewerk wordt 'polychroom Delfts' genoemd.
Opkomst Delft
In Rotterdam, en met name in Delft, ontstonden halverwege de 17de eeuw tientallen ateliers van dit nep-porselein, toen natuurlijk erg chique 'Hollands Porselein' genoemd. Wat de bloei van de ateliers vast heeft geholpen, zijn deze twee zaken: in China brak een burgeroorlog uit, waardoor de import van echt porselein terugliep en de vraag naar het Delftse aardewerk steeg. En in dezelfde periode gingen veel Delftse bierbrouwerijen letterlijk 'op de fles' door de concurrentie uit Engeland. Veel vrijgekomen bedrijfsruimte van failliete bierbrouwerijen werd in gebruik genomen door pottenbakkers. Zou het toeval zijn dat de aardewerkfabriek die in 1653 werd opgericht de Porcelyne Fles werd genoemd?
Hoe het ook zij, het Delfts blauw wist zich in vier eeuwen los te maken van het namaakporselein-imago en veroverde zijn eigen plek binnen de kunstwereld. Dat is toch geen geringe prestatie. Kijk maar naar kunstenaar Kaagman, die vormen en afbeeldingen met een humoristische knipoog up-to-date maakt. Vergeet niet op de tegels in de omlijsting te klikken en laat je verrassen.
The blues...
De Porceleyne Fles bestaat nog altijd, inmiddels voorzien van het woord 'Koninklijk'. Ook kleinere ateliers tieren nog welig in de stad Delft. En wie dan in het buitenland nog vergaat van heimwee, kan via het web dag en nacht een dosis nostalgie én Delfts blauw vinden.
En misschien is nog wel het leukste dat op de Markt in Delft nu zelfs namaak Delfts Blauw te vinden is!
Monique Ras-Deege
Zie ook
