Een halve koningin

Zoek de overeenkomsten

Allereerst valt op dat Juliana naar rechts kijkt en Beatrix naar links. Dat is een gevolg van de traditie die sinds 1840 bestaat, waarbij het portret van de opvolgende vorst in tegengestelde kijkrichting wordt afgebeeld van zijn of haar voorganger. De munt met het portret van Juliana draagt in lijn met zijn voorgangers een klassieke afbeelding van de vorstin, voorzien van sieraden en hoofdtooi. De naam van de koningin en die van het land waarover zij heerst, staan rond het portret. Het geheel wordt omgeven door een parelrand. Wat een verschil met de munt van Beatrix! De troonopvolgster van Juliana* is afgebeeld door een abstract portret, zonder sieraden of andere franje. Kun je bij haar moeder de haren van haar kapsel bijna tellen, het kapsel van Beatrix lijkt wel gebeeldhouwd. Bovendien staan naam, titel en landsaanduiding naast drie verticale lijnen tegen haar half afgebeelde hoofd.

Opmerkelijker nog is de achterkant van het ontwerp van Ninaber van Eyben. Hierop is het traditionele rijkswapen helemaal verdwenen. In plaats van het schild met de Hollandse leeuw en een kroon, zien we lijnen en blokjes, die het mogelijk maken om de waarde van de munten te voelen. Op de achterkant ontbreekt de landsaanduiding en net als bij de voorkant is het geheel ook hier omgeven door een strakke rand in plaats van een parelrand.

Eigenlijk is de enige overeenkomst met de traditionele muntontwerpen de zijrand met het opschrift: "God zij met ons". En natuurlijk staat het muntteken op de achterkant van het geldstuk, zodat duidelijk is waar de munt is geslagen. En het muntmeesterteken, dat aangeeft wie het hoofd was van de Nederlandse Munt in Utrecht toen het stuk werd geslagen. In de tijd dat de Beatrixgulden in roulatie kwam, was dat ir. J. de Jong. Als symbool voerde hij (1980-1987) een aambeeld.

Krachtige vrouw

Ninaber van Eyben wilde met zijn munt uitdrukken dat Nederland een modern, geordend, goed georganiseerd, geïndustrialiseerd land is. De kritiek op de halve koningin wijst hij van de hand; volgens hem is het "een symbolisch portret van een krachtige vrouw die aan het hoofd staat van een koninkrijk, en niet iemand die met vakantie is. Het halve portret met de verticale lijnen was voor mij de oplossing om die krachtige vrouw die naar de toekomst blikt, uit te beelden."
Dat we in de loop der tijd gewend en misschien wel gehecht waren geraakt aan het ontwerp, moge blijken uit het feit dat het als basis diende voor het portret van Beatrix op de Nederlandse euromuntstukken.

Hanneke Prins