Ik vond dat eerlijk gezegd altijd een beetje een onheilspellend, zelfs vies beeld. In mijn verbeelding zag ik dan een 'luie stoel' die praktisch aan het oog onttrokken werd door het lichaam dat er overheen gedrapeerd was. Vette lellen die over de leuningen heen hingen, worstvormige ledematen die amper konden bewegen en dan ergens temidden van die luie vleesmassa een knuistje met een afstandbediening dat een tocht langs de monumenten maakte. Ja, dan hoef je inderdaad niet meer de trappen van toren te beklimmen of in grafkelders af te dalen. Dan kan alles vanuit de luie stoel.
Ik geef toe, ik overdrijf. Maar niet zo erg als je wellicht denkt. Het idee van digitaal reizen was reëel. De eerste internet-hackers bijvoorbeeld noemden zich data-reizigers omdat ze hun gewroet in computers die duizenden kilometers verwijderd waren inderdaad zagen als een nieuwe vorm van reizen. En aan de Amerikaanse Columbia University werd een digitale kopie van de kathedraal in de Franse stad Amiens gemaakt zodat studenten niet meer naar Europa hoefden af te reizen. In Nederland werkte het bedrijf Macropolis aan een heus digitaal winkelcentrum, met muis en toetsenbord zou men door de straten kunnen 'lopen'. Er was voor dit soort ideeën zelfs een eigen programmeertaal beschikbaar: vrml, de virtual reality variant van html.
Het klinkt nu, wel vijf jaar later, misschien allemaal een beetje raar maar indertijd leek het er echt aan te komen vooral door de revolutionaire ontwikkeling van computerspelletjes die steeds meer op films gingen lijken. Het is ook een zeer menselijke eigenschap om met iets nieuws altijd iets ouds te willen namaken. De eerste tv-programma's bijvoorbeeld leken wel erg op radio met plaatjes. Zoals de eerste computerspelletjes leunden op de principes van flipperkasten: met een balletje iets raken of een bepaalde weg volgen. Later vindt de technologie dan zijn eigen weg en lijkt het niet meer op iets anders maar alleen nog op zichzelf. Dat laatste geldt ook voor internet. Eerst leek dat op de kale catalogus van een bibliotheek, toen - met de opkomst van het web - op een tijdschrift, daarna dus even op een computerspel en nu nog voornamelijk alleen maar op internet zelf.
Het wil niet zeggen dat het idee van monumenten op internet geheel en al achterhaald is. Sterker nog, over de meeste monumenten op deze planeet is inmiddels wel enige informatie online te vinden. Alleen de drang om ze na te bouwen is verdwenen. Of liever gezegd niet verdwenen want er is nog steeds het een en ander over te vinden. Wie bijvoorbeeld op zoek gaat naar de term 'human-nets' belandt met enig speurwerk in de krochten van het net waar in vormen die we nu amper meer kennen teksten te vinden zijn. Het zijn de allereerste discussies tussen gebruikers, meer dan twintig jaar geleden gevoerd op computers die minder krachtig waren dan nu de gemiddelde mobiele telefoon. Een aantal van de deelnemers is inmiddels al overleden. Maar als je de teksten leest en de verbeelding zijn werk laat doen, tekenen zich als vanzelf de werelden af. De wereld waarin ze geschreven zijn en de wereld van de voorbije toekomst. Je ziet hoe zij toen dachten dat wij nu zouden leven. Dat is het monument dat internet heet.
Francisco van Jole
