Er zijn veel rare monumenten in Nederland. Eén van de vreemdste daarvan is misschien wel de 'piramide van Austerlitz', die verscholen ligt in het bos nabij het dorp Austerlitz, op één van de hoogste punten van de Utrechtse heuvelrug. Tegenwoordig is het niet meer dan een hoop aarde met daar boven op een obelisk. Vroeger was het een imposante piramide, zichtbaar vanuit de verre omtrek.
 |
|
De piramide van Austerlitz in 1807, 'Camp de Zeist', Otto Howen, 1807, Prentenkabinet Rijksuniversiteit Leiden
|
Zo'n 200 jaar geleden, in 1804, waren op de plaats van de piramide ongeveer 20.000 soldaten van het Bataafs-Franse leger gevestigd. Dit was het leger van Keizer Napoleon, die toen in ons land de dienst uitmaakte. De opperbevelhebber, generaal Auguste de Marmont, had al zijn manschappen op de Utrechtse heide verzameld om ze klaar te stomen voor de strijd tegen Engeland.
Toen generaal Marmont in het najaar van 1804 zijn leger voldoende geoefend had, liet hij zijn mannen een piramide bouwen. Er werd in slechts 27 dagen een 36 meter hoge piramide van aarde aangelegd waarin 40 treden van graszoden werden gemaakt. Op de top werd een 13 meter hoge houten obelisk geplaatst.
Marmont was bij de keuze van het monument geïnspireerd door de piramide van Gizeh, die hij in 1798 tijdens Napoleons veldtocht in Egypte had gezien. Deze piramide had door erosie ontstane traptreden die hij wilde nabootsen. De plaatsing van een obelisk op de top van de piramide is eigenaardig. Waarschijnlijk koos Marmont hiervoor omdat de obelisk het (Romeinse) symbool was van keizerlijke macht.
Toen de piramide af was moet hij als een machtig monument in het kale heidelandschap van verre zichtbaar geweest zijn. Pas later werd het monument door bebossing aan het zicht onttrokken.
De piramide werd gebouwd als een blijvende herinnering aan de Franse aanwezigheid in Nederland en natuurlijk ook ter meerdere eer en glorie van Napoleon. Aanvankelijk heette het monument de 'Marmontberg'. In 1806 gaf koning Lodewijk Napoleon (de broer van) de piramide haar huidige naam. Het monument werd vernoemd naar de in 1805 gevochten slag bij Austerlitz (Tsjechië). Daar versloeg het leger van Napoleon de troepen van de Russische tsaar Alexander en de Oostenrijkse Keizer Frans I.
 |
| De piramide van Austerlitz in 2002. Het monument ligt midden in het bos. Foto: © Henk Bol, provincie Utrecht |
Marmont heeft nog geprobeerd om ervoor te zorgen dat het monument ook onderhouden zou worden. Daar is echter niet veel van terechtgekomen. Al in 1808 was de obelisk zo scheef gezakt dat hij gesloopt werd. Pas in 1894 werd het monument in ere hersteld. De piramide werd gerestaureerd en er kwam een nieuwe, ditmaal stenen obelisk op de top. In de 20ste eeuw trad het verval echter opnieuw in, zodat nu een nieuwe restauratie begonnen is. Het is de bedoeling om de piramide en de omgeving in de oorspronkelijke staat te herstellen zodat het monument weer vanuit de wijde omtrek zichtbaar is.
Petra Dreiskämper
Zie ook:
Meer geschiedenis van de piramide vind je op de officiële website van de Stichting Pyramide van Austerlitz, waar uitgebreide informatie te vinden is over de bouw en de restauratie. De website www.austerlitz.nl/de_pyramide.htm geeft ook (beperkte) informatie over de piramide en het dorp Austerlitz.
