In de Middeleeuwen waren er duizenden heiligen, van wie er veel ook in de Nederlanden werden vereerd. Na de reformatie, toen de protestanten de dienst gingen uitmaken, verdwenen de meeste van deze heiligen uit de kerken. De bekendste werden echter niet vergeten. Zo wemelt het in het stratenboek nog van de namen van heiligen. Eéntje kom je opvallend veel tegen, die van Sint Martinus van Tours, ofwel Sint Maarten. Naast Sint Nicolaas is Sint Martinus de enige van wie de feestdag (11 november) nog overal gevierd wordt.
 |
Sint Martinus deelt zijn mantel met een bedelaar , miniatuur uit een getijdeboek.
Parijs, meester van Jean Rolin II, ca. 1455, fol. 80r: min., 50x35 mm, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, KB 74G37 |
 |
Sint-Martinus, Noord/Midden-Frankrijk, 1520-1530
eikenhout, 83,5 x 64 x 16 cm, collectie Limburgs Museum, bruikleen Gemeente Venlo |
Martinus werd in 316 geboren als de zoon van een Romeinse militair in Hongarije. Hij ging naar school en moest daarna in Gallië, het huidige Frankrijk, het leger in, hoewel hij monnik wilde worden. Uit die tijd stamt de volgende legende. Als soldaat kwam Martinus in Amiens tijdens een koude winter een halfnaakte bedelaar tegen. Martinus had geen geld maar wel een warme mantel. Hij sneed die met zijn zwaard doormidden en gaf de bedelaar de helft. Dit is het bekendste verhaal over Sint Martinus en staat als voorbeeld van zijn liefdadigheid meestal op beelden en schilderijen afgebeeld.
In 360 stichtte Martinus het eerste Franse klooster ooit. Elf jaar later werd hij benoemd als bisschop van Tours. Ook daar richtte hij een klooster op. Hij bekeerde de heidense Galliërs tot het christendom en verrichte volgens de legenden vele wonderen. Al tijdens zijn leven was Martinus in de hele christelijke wereld bekend. Hij stierf op 11 november 397. Martinus werd al gauw heilig verklaard. In Frankrijk werd hij zelfs de nationale beschermheilige.
Het leven van Sint Martinus is beschreven door Sulpicius Severus. Deze schrijver bleef de hele Middeleeuwen door populair. Zijn boek werd door anderen als voorbeeld gebruikt en maakte Sint Martinus nog bekender.
Vanwege zijn liefdadigheid werd Sint Martinus onder andere vereerd als beschermheilige van de armen en de kinderen. Ook na de Middeleeuwen bleef hij deze rol vervullen. Daarom wordt op veel plaatsen op 11 november nog altijd snoep uitgedeeld aan kinderen, die met lampionnen lopen en Sint-Maartensliedjes zingen.
Als je op zoek wilt gaan naar een oude Sint-Martinuskerk, dan vind je onder meer in Groningen (de Martinitoren) en Utrecht (de Dom) prachtige exemplaren. Martinus is de beschermheilige van deze steden. Als je de Dom bezoekt, sla dan vooral het hofje naast de kerk niet over. Daar vind je in stenen tableaus het leven van Sint Martinus afgebeeld. Dat Sint Martinus er met kop en schouders bovenuit steekt, blijkt ook wel uit zijn torens. De Dom en de Martinitoren zijn de hoogste van Nederland.
Erik Betten
Zie ook:
Voor extra informatie over Sint Maarten en andere feesten en in Nederland kun je terecht op de website van het Meertsinsinstuut. De Koninklijke Bibliotheek heeft een dossier aangelegd over Sint Maarten.
Op www.heiligen.net vind je naast Sint Martinus nog veel meer heiligen.
