|
 |
|
 |
|
Een kerk vol zeehelden
"Dan liever de lucht in", riep Jan Van Speyk toen hij op 5 februari 1831 zijn schip liet ontploffen in de Antwerpse haven. Hij weigerde zich over te geven aan de Belgische opstandelingen die zich van zijn schip meester wilden maken. Hoewel hij hiermee niet kon voorkomen dat België in datzelfde jaar toch onafhankelijk werd van Nederland, is hij wel tot nationale (zee)held uitgeroepen. Hij ligt begraven in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, naast Michiel de Ruyter en andere beroemde zeehelden.
Het is geen toeval dat Jan van Speyk daar ligt, en niet op een gewone begraafplaats. De Nieuwe Kerk is namelijk dé verzamelplaats voor dode zeehelden uit de nationale geschiedenis. Verspreid door de kerk vind je ze onder eenvoudige grafstenen, in rijk versierde tomben of in grafkelders met indrukwekkende monumenten.
 |
| Het monument van Michiel de Ruyter, Rombout Verhulst, 1677. Foto: © Nieuwe Kerk, Amsterdam |
De meest bekende zeeheld in de Nieuwe Kerk is Michiel de Ruyter, die stierf in 1676. Hij was vice admiraal van de Nederlandse vloot en de overwinnaar van vele zeeslagen tegen onder andere de Engelsen. Zijn praalgraf beslaat de gehele achterwand van het koor, waar vroeger het hoofdaltaar was. Op drie marmeren panelen verwijzen verschillende reliëfs naar de deugden van de admiraal, zoals zijn kracht, dapperheid en offervaardigheid. Zelf ligt hij afgebeeld voor het middelste paneel, waar onder andere een zeeslag op staat afgebeeld. Hij is gehuld in een harnas, met zijn hoofd rustend op de loop van een kanon. Op de zwarte marmeren onderrand van het monument staan zijn heldendaden nog eens opgesomd, in 2 Latijnse lofdichten.
 |
| Detail van het monument van Michiel de Ruyter. Foto: © Nieuwe Kerk, Amsterdam |
Romboud Verhulst, de beeldhouwer die verantwoordelijk was voor het monument, heeft nog een andere zeeheld in de nieuwe kerk vereeuwigd: Jan van Galen, een eskadercommandant die in 1653 tijdens een zeeslag tegen de Engelsen om het leven kwam. Zijn monument staat in het linkerzijschip van de kerk, achter de preekstoel. Op de tombe, die is versierd met taferelen van zeeslagen, ligt zijn beeld dat net als dat van Michiel de Ruyter in een harnas is gehuld.
Niet elke zeeheld ligt daadwerkelijk begraven in de kerk. Zo is er van Jan Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) bijvoorbeeld alleen een monument te vinden, zijn stoffelijk overschot werd in Apeldoorn begraven. Deze van Kinsbergen was een hoge marineofficier die vele belangrijke overwinningen voor de Nederlandse vloot heeft behaald. Hij was echter niet zijn gehele loopbaan in dienst van ons land. In het begin van zijn carrière heeft hij grote successen behaald voor Rusland, waaronder de overwinning op de Turkse vloot in 1773. Later keerde hij weer terug naar Holland, ondanks de pogingen van Catharina de Grote om hem te behouden.
Jan van Speyk was de laatste zeeheld die in de Nieuwe Kerk werd begraven, hij ligt tegenover het monument voor van Kinsbergen. Al tijdens zijn jeugd was hij goed bekend met de helden die hier lagen. Hij groeide namelijk vlak in de buurt op, in het Burgermansweeshuis in de Kalverstraat. Volgens de overlevering werd hij er vaak aangetroffen, mijmerend aan de voet van het graf van zijn idool, Michiel de Ruyter. Anderhalve eeuw later eindigde hij zelf ook in deze kerk, als held tussen de helden.
Frank Meijer
 |
|
De locatie van de grafmonumenten in de Nieuwe Kerk. Illustratie: © Nieuwe Kerk, Amsterdam
- Michiel de Ruyter
- Jan van Galen
- Jan Hendrik van Kinsbergen
- Jan van Speyk
|
|
|
|
|
| |
| Instelling: |
|
Nieuwe Kerk Amsterdam |
|
