Boerenbont als massa-produkt

Je ziet het vaak, in winkels, op rommelmarkten of bij mensen thuis: aardewerk met in een paar heldere kleuren geschilderde bloemen en blaadjes. Dat wordt boerenbont genoemd, omdat het een sfeer oproept van echt ambachtelijk werk, dat vroeger in de boerderijen te vinden zou zijn geweest. Het is lekker nostalgisch en gezellig. Waar komt dat aardewerk vandaan? 

Boerenbont in diverse patronen, De Sphinx, Société Céramique, Maastricht, Bonnefantenmuseum, collectie Polling, foto Peter Cox

Wandbord Boerenbont, P. Regout & Co, Maastricht, Bonnefantenmuseum, collectie Polling, foto Peter Cox

Boerenbont, decor France Rusticana, Sarreguemines (F), ca. 1850-1890, Bonnefantenmuseum Collectie Polling, foto Peter Cox

De snelste manier op dat te ontdekken is het voorwerp om te draaien en te kijken naar het stempel en het merk op de onderzijde. Meestal zul je daar de naam van een fabriek vinden, bijvoorbeeld Société Céramique, Sphinx of Boch Frères, soms alleen de vermelding van het gebied van herkomst als Bavaria (=Beieren) of Bohemia. Soms staat er bij: 'handpainted'. Dat geeft je een dubbele clue: boerenbont is handgeschilderd in de fabriek en aan het 'patroon' zelf kun je niet direct zien waar het is gemaakt. In de vorige twee eeuwen was dit versierd aardewerk zo gewild, dat het in heel Europa werd gemaakt en daarbij was het helemaal niet nodig om origineel te zijn. De productie was enorm. Alleen al bij de Maastrichtse aardewerkfabrieken zijn miljoenen stuks gemaakt.

Op de schildersafdeling werkten honderden vrouwen (de mannen werkten meestal op andere afdelingen) in lange rijen. Ieder schilderde één deeltje van het patroon, zoals de groene blaadjes, de blauwe bloemen of de bruine stengels, en dan ging de stapel weer naar de volgende. Door deze manier van werken kon men ook gemakkelijk omschakelen naar een ander patroon. In de loop van de jaren zijn er honderden verschillende patroons gebruikt, wat leuk is voor de verzamelaars, maar meestal kom je toch maar de drie of vier populairste decoraties tegen.

Ton Quik

Lees nog meer over Boerenbont in een ander artikel van Ton Quik in de  Cultuurwijzer, Boerenbont - een lusthof voor verzamelaars.