Over schoenen in de periode 500 - 1000 weten we niet zo veel omdat de leerresten onder de grond vaak verteren. Onze voorouders hebben bovendien weinig afbeeldingen of boeken nagelaten die laten zien hoe hun schoenen er uit hebben gezien.
Van luxe schoenen zijn meestal alleen de zolen nog terug te vinden. Het leer daarvan is namelijk veel dikker dan de rest van de schoen.
Boeren maakten schoenen uit één lap leer zonder aparte zool. Het waren lage schoenen die om de voet sloten met een leren riempje. Dat riempje werd door gaten in de schoen getrokken zodat die goed bleef zitten. Zo is er ook een laarsje gevonden dat uit één lap leer was gemaakt. Alleen de zool was daar apart onder gezet. Het laarsje sluit op het scheenbeen met een flap die met een veter werd vastgemaakt.
 |
| Replica van een snavelschoen, collectie Nederlands Leer en schoenenmuseum, Waalwijk |
De Nederlanden in de late Middeleeuwen
Na 1200 verschenen er schoenen met lange spitse neuzen, tootschoenen of snavelschoenen genaamd. Ze leken op het model schoenen uit Mesopotamië en het is waarschijnlijk een ridder op Kruistocht geweest die dit idee mee naar huis heeft gebracht. De punt van de schoen was in sommige modellen zo overdreven lang geworden, dat hij met een kettinkje op kniehoogte moest worden vastgemaakt aan het been. De punt werd helemaal opgevuld. Hoe belangrijker iemand was en hoe minder hij hoefde te werken, hoe langer de punt was. Het werd een statussymbool voor ridders en rijke burgers.
 |
| Trip met wreefband, ca. 1300, collectie Nederlands Leer en Schoenenmuseum, Waalwijk |
De punten waren wel kwetsbaar als je ermee over de ongeplaveide straten moest lopen. Het materiaal, zacht leer of fluweel, was niet zo sterk. De middeleeuwse schoenmakers maakten daarom een houten onderschoen die met een leren riempje om de snavelschoen werd gebonden. Deze onderschoenen noemden ze trippen.
Nieuw in die tijd waren de sluitingen: riemen, knoopveters, rijgveters, leren knoppen en gespen. Na 1500 was er zoveel variatie dat je over 'mode' in sluitingen kunt praten.
Gewone mensen hadden leren muilen met een houten zool, klompen of eenvoudige leren schoenen die om de enkel gebonden werden. Tegen de kou werd een soort kouslaars gedragen.
Marie-José de Ru van Esch
