Als je gaatjes in de oren mag meerekenen, lopen er een paar miljoen Nederlanders met een piercing rond. Het doorboren of steken van voorwerpen in de huid kent een lange geschiedenis. Teylers Museum laat in de tentoonstelling De versierde mens II: Piercing zien dat piercing niet alleen een actueel modeverschijnsel is, maar een fenomeen van alle tijden en culturen.
 |
|
Bewoners van noordelijk Alaska met ingelegde benen pluggen rond de mond (O. von Kotzbue, Entdeckungs-Reise in die Süd-See nach der Behring-Strasse, etc. Weimar, 1821), © Teylers Museum, Haarlem.
|
 |
|
Boerenzoon met twee gouden oorringen, Walcheren, circa 1920. Foto Openluchtmuseum Arnhem.
|
 |
| Angelita, ontwerpster van rubberen kleding, 1998. Foto Housk Randall, © collectie Teylersmuseum Haarlem. |
 |
|
Meisjes met tongpiercing. Foto Transworld Features, © collectie Teylersmuseum Haarlem.
|
Van Papua tot Madonna
Het metaal in oor, lip, neus, navel, tong en tepel wordt nu als een gewone modeaccessoire beschouwd, maar op andere plekken in de wereld komen de meeste van deze soorten piercings al duizenden jaren voor en hebben ze bijzondere betekenissen. Een paar voorbeelden: de 5000 jaar oude ijsmummie Ötzi boorde gaatjes in zijn oren om boze geesten te weren, Azteken en Mayas doorboorden hun tong als religieus ritueel en Romeinse centurions bevestigden een compleet gevechtsschild aan hun tepels. In de negentiende eeuw droegen Nederlandse schippers gouden oorbellen als begrafenisverzekering. Bij verdrinking mocht de vinder van het lijk de ringetjes houden in ruil voor een begrafenis. Tot voor kort werden bij de Papuas in Nieuw-Guinea jongens tot mannen verklaard nadat hun neusschotten doorboord waren. De Surmi-vrouwen in Ethiopië plaatsen nog steeds schotels in hun lippen als zij gaan trouwen. Alleen de navelpiercing is nog maar net uitgevonden, rond 1953 na de introductie van de bikini. De echte blote buik werd pas midden jaren tachtig mode door Madonna.
Hippies en Punk
In het westen is de piercing vooral via mode en muziek bekend geworden, mede door de hippiebeweging in de jaren zestig met hun lange haar en oorbellen. Popmuzikanten als David Bowie en Rob de Nijs hebben de oorring populair gemaakt. De punkbeweging bracht halverwege de jaren 70 de piercing echt op de voorgrond. Deze jongeren wezen de maatschappij af, waren kwaad en agressief, vervingen het oorringetje door de veiligheidsspeld en benadrukten zelfverminking. Uit deze tijd stammen de eerste piercing shops. Sinds de piercing in de jaren 90 door Naomi Campbell op de catwalk werd geïntroduceerd, en door muziekidolen als Madonna en Britney Spears wordt gedragen, is het bij een groot publiek geaccepteerd.
De versierde mens II: Piercing
Voor deze tentoonstelling kan Teylers Museum putten uit zijn historische bibliotheek met verhalen van 18de en 19de eeuwse ontdekkingsreizigers. Deze prachtig geïllustreerde verslagen bevatten lichaamsversieringen van over de hele wereld. De expositie brengt met fotos, videoclips, interviews, plastic modellen en sieraden in beeld wat jongeren beweegt zich zo te versieren. Ook wordt aandacht besteed aan de hygiënische aspecten van het piercen. Meer over de tentoonstelling vind je in de cultuurladder.
Mariëlle van Tilburg
