Overal waar kinderen wonen, vind je speelgoed. Maar niet overal zijn speelgoedwinkels, waar de elektrische modeltreinen en speelcomputers vandaan kunnen worden gesleept. Maar met simpele materialen, fantasie en wat vindingrijkheid kunnen kinderen hun speelgoed ook zelf maken.
Een goed voorbeeld is Djenné, een stad in Mali, een van de armste landen van Afrika. Van oude blikjes en plastic sandalen maken kinderen allerlei speelgoed, zoals autootjes en vliegtuigjes. En van gebakken klei maken ze vrolijke dierfiguren. In de eerste plaats om zelf mee te spelen, maar waar mogelijk ook om te verkopen aan de toeristen, die naar de stad gelokt worden door de prachtige lemen huizen. Zo verdienen ze nog een leuk zakcentje ook.
Ook in de poolgebieden moeten kinderen vaak zelf voor hun speelgoed zorgen. En ook daar maken ze handig gebruik van de materialen die voorhanden zijn. Zo gebruiken de kinderen van de Orotsj, in het oosten van Siberië, de hielbotjes van het muskushert als bikkels. Bikkelen is in Nederland nagenoeg verdwenen, maar het is een aloud behendigheidsspel, waarbij meerdere bikkels (in Nederland meestal de hielbotjes van een schaap) gelijktijdig in de lucht gegooid moeten worden en met één hand opgevangen.
 |
Bikkels van hertenbotjes uit Siberië, collectie Rijksmuseum voor Volkenkunde
|
In Groenland weten Inuit-kinderen zich met eenvoudig speelgoed uitstekend te vermaken. Het schouderbeen van een zeehond doet dienst als hondenslee, met twee botjes aan een touwtje ervoor als de honden. Van drijfhout (dat is hout dat aanspoelt uit zee - omdat op Groenland geen bomen groeien, was dat vóór de komst van de westerlingen het enige hout waarover de Inuit konden beschikken) heb je zo een speelgoedboot gemaakt. En dan zijn er nog allerlei behendigheids- en puzzelspelletjes. Bijvoorbeeld een stokje met drie gaatjes, waardoor een riempje is geregen, zodat er twee lussen ontstaan. Aan het riempje zitten twee kralen. De truc is om de beide kralen samen in één lus te krijgen. Als je boft, snijdt je vader er één van been, tijdens de lange winteravonden, als het te koud is om naar buiten te gaan. Maar met een houten exemplaar kun je ook uren zoet zijn.
Het is grappig dat de westerse toeristen, die thuis misschien kasten vol hebben met luxe-speelgoed, die simpele speeltjes uit verre landen vaak heel leuk vinden. En zo prijkt op menige Nederlandse schoorsteenmantel een blikken autootje, of een houten poppetje dat ergens in de wereld door een kind gemaakt is.
Marlies Jansen
Verder lezen
Door de Inuit zijn op een walrustand voorstellingen uit het dagelijks leven gekerfd.
