Op bezoek bij het Nationaal Archief
Het Nationaal Archief in Den Haag is de grootste bewaarplaats voor de geschiedenis van Nederland. Je kunt er van alles vinden over het dagelijks bestuur van ons land in het verleden. Over de verschillende Nederlandse regeringen bijvoorbeeld: van de kladblaadjes van ministers tot officiële verdragen met zegels en stempels. Maar ook de geschiedenis van het betaald voetbal, uit de archieven van de KNVB, wordt in Den Haag bewaard.
 |
| Marco van Basten scoort hier zijn tweede doelpunt tijdens de groepswedstrijd tegen Engeland van het Nederlands elftal op 14 juni 1988. Uiteindelijk won Nederland met 3-1 van Engeland. Collectie Nationaal Archief. |
Het zijn niet alleen geschreven documenten die liggen opgeslagen in de kelders van het Nationaal Archief. Er worden ook grote hoeveelheden tekeningen, landkaarten en foto's bewaard. Met deze laatste groep houdt archivaris Diana van der Haar zich bezig. Zij moet er voor zorgen dat alle 500.000 foto's uit de collectie, die gemaakt zijn tussen 1900 en 1990, begin volgend jaar allemaal op internet te bekijken zijn. Daar wilden wij wel eens wat meer over weten.
Wat voor foto's zijn dat, die bij jullie in het archief liggen?
"Het zijn zogenaamde nieuwsfoto's. Dat zijn foto's die in veel kranten en tijdschriften hebben gestaan. De meeste zijn afkomstig van het Nederlandse persbureau Anefo en het tijdschrift Elsevier en zijn gemaakt tussen 1900 en 1990. We hebben al deze foto's een aantal jaren geleden al gedigitaliseerd. Dat was een gigantische klus. Ik ben nu bezig om te zorgen dat ze ook door iedereen op het internet te bekijken zijn."
 |
| President Kennedy op het vliegveld Keulen-Bonn tijdens een bezoek aan Europa, 23 juni 1963. Collectie Nationaal Archief. |
Wat vind je bijzonder aan deze foto's?
"De fotografen van dit persbureau maakten overal in het land foto's van nieuwsfeiten. Dit waren soms belangrijke reportages, over de Nederlandse regering bijvoorbeeld, of over rampen en oorlogen. Maar vaak waren het ook heel gewone momenten uit het dagelijks leven die op de foto werden vastgelegd. Over de meest denkbare gebeurtenissen van de afgelopen eeuw is er daarom wel een foto te vinden in deze collectie, zoals bijvoorbeeld foto's van de Berlijnse muur.
 |
|
De Berlijnse muur wordt gemaakt, foto genomen op 17 juli 1973. Collectie Nationaal Archief.
|
Waarom worden al deze foto's eigenlijk gedigitaliseerd?
"Een heleboel mensen in Nederland weten helemaal niet wat er allemaal in het Nationaal Archief te vinden is. Daar willen we wat aan veranderen. Eén van de manieren om onze collectie bij een groot publiek bekend te maken is via internet. Dan kunnen de bezoekers vanuit hun luie stoel door onze collectie bladeren.
Het leuke is dat mensen via internet ook op de foto's kunnen reageren. Van een heleboel foto's weten we namelijk niet goed meer waar en wanneer ze zijn gemaakt. Maar misschien weten sommige bezoekers dat wel. Misschien herkennen ze de straat waar ze hebben gewoond of herinneren ze zich de gebeurtenis waar de foto over gaat. Dit kunnen ze dan op de website laten weten.
 |
| Een schoolfoto in 1946. Dit is een voorbeeld van een foto waarop bezoekers van de website zouden kunnen reageren. Collectie Nationaal Archief. |
Een ander voordeel van digitaliseren is dat de stukken hierdoor minder beschadigen. We willen natuurlijk dat onze collectie zo lang mogelijk bewaard blijft, zodat ook onze achterkleinkinderen er gebruik van kunnen maken. Elke keer dat zo'n foto (of een stuk papier) door iemand wordt vastgehouden, beschadigd het een beetje. Er komen vette vingers op, de hoekjes gaan omkrullen, enzovoort. Dat is voor één keer niet zo erg, maar als een voorwerp honderd of duizend keer wordt aangeraakt, dan gaat de kwaliteit van het object natuurlijk achteruit."
Kreeg digitalisering speciale aandacht tijdens je opleiding?
"Jazeker. Ik heb gestudeerd aan de Hogeschool van Amsterdam, de opleiding Informatiemanager. Daar heb ik de leerroute Archivistiek gedaan. Er werd tijdens deze opleiding veel aandacht besteed aan digitalisering, de mogelijkheden en problemen hiervan."
Hoezo problemen?
Vroeger correspondeerde iedereen via papier, met brieven, memo's en kladblaadjes. Mits goed bewaard, zijn deze brieven over honderd jaar nog goed te lezen. Tegenwoordig communiceert iedereen via e-mail, of zelfs via chat. Het is veel moeilijker om dit te bewaren en het is nog moeilijker om het over honderd jaar te kunnen lezen. Het is hetzelfde met bijvoorbeeld computerspelletjes. Een Donkey Kong spel van 10 jaar oud kan niet meer worden gespeeld op moderne computers. Datzelfde geldt ook voor e-mail programma's en bijvoorbeeld tekstverwerkers. Om een digitaal archief te bewaren, moeten we naast de bestanden, dus ook de soft- en de hardware bewaren.
 |
|
PvdA partijleider Joop den Uyl naast Meneer den Uil uit de populaire televisieserie De Fabeltjeskrant tijdens de actie 'Open Het Dorp', de beroemde televisiemarathon met Mies Bouwman, 10 mei 1969. Collectie Nationaal Archief.
|
Gooien jullie nooit iets weg?
"Zeker wel!. We kunnen natuurlijk niet alles bewaren. Al zouden sommige mensen dat wel hel liefst willen. Want elke papiersnipper kan ooit belangrijk zijn. Toch moeten we een selectie maken. Dat is dan ook een van de belangrijkste functies van een archivaris: de keuze maken tussen wat moet worden bewaard en weggegooid. We hebben nu eenmaal niet genoeg ruimte om alles te bewaren.
En ook al kunnen we het bewaren, dan nog moet het materiaal ook toegankelijk worden gemaakt voor de gebruikers. De bergen papier en andere documenten moeten worden geordend. Anders kun je natuurlijk nooit wat terugvinden. Ook dat is de taak van een archivaris. Wij zijn de schatbewaarders van de Nederlandse geschiedenis."
Frank Meijer en Annemiek Teesing
Kijk voor meer informatie over de opleiding tot archivaris op de website van de Archiefschool.
