Op bezoek bij het Nederlands Architectuurinstituut
Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) is een museum en archief ineen. Je vindt er informatie over Nederlandse architecten uit de 19de en 20ste eeuw: boeken, tekeningen, foto's en maquettes. Delen uit deze collectie worden in het museum tentoongesteld.
 |
|
L. Stam-Beese, J.B. Bakema, Architectengroep Opbouw, Ontwerp van de woonwijk Pendrecht, Rotterdam, 1948-1953. Maquette gemaakt in 1949. Collectie: Nederlands Architectuurinstituut, Rotterdam
|
Driedimensionaal archief
Op het eerste gezicht lijkt het NAi op een gewoon archief. De studiezaal bevat een uitgebreide collectie boeken over architectuur in Nederland. Aan de tafels zitten onderzoekers gebogen over ontwerptekeningen en documenten van beroemde architecten. Tot je oog valt op de tafels waar geen papieren liggen, maar complete huizen en woonwijken staan die in miniatuur zijn nagebouwd. Deze objecten maken deel uit van de omvangrijke collectie maquettes die het NAi bezit.
Verantwoordelijk voor deze collectie is conservator Ellen Smit. Wij vroegen haar meer te vertellen over deze bijzondere objecten en bezochten de tentoonstelling Wonen op z'n Rotterdams, waarin maquettes van woningen en woonwijken centraal staan. Over deze tentoonstelling vind je meer informatie in de agenda.
Hoeveel maquettes heeft het NAi?
"Het NAi bezit een verzameling van ongeveer 900 maquettes waaronder zich allerlei verschillende soorten maquettes bevinden. Werkmaquettes bijvoorbeeld worden gemaakt tijdens het ontwerpen van een gebouw; presentatiemaquettes om het definitieve ontwerp aan de opdrachtgever te tonen en er zijn presentatiemaquettes die pas na afloop van de bouw worden gemaakt. Een voorbeeld van deze laatste groep is de maquette van het Witte Dorp uit 1924 die op de tentoonstelling te zien is. Deze werd 1988 gemaakt nadat de wijk al drie jaar eerder was gesloopt".
Welke soort is jouw favoriet?
"Een werkmaquette vind ik het meest interessant. Je ziet het ontwerpproces van de architect voor je ogen. Zeker als hij of zij meerdere ontwerpen heeft gemaakt. Sommige architecten, zoals de beroemde Gerrit Rietveld begonnen zelfs meteen ruimtelijk te ontwerpen en gebruikten daarvoor al het materiaal dat direct voor handen was: luciferhoutjes, glas, stukjes papier. De maquette wordt hierdoor heel erg persoonlijk.
Voor het publiek zijn de presentatiemaquettes juist vaak leuker. Deze zijn bedoeld om de opdrachtgever te imponeren en zijn daarom vaak met veel zorg uitgevoerd. Tegenwoordig maken de architecten deze maquettes meestal niet meer zelf. Hiervoor bestaan gespecialiseerde bureaus."
 |
|
J.J.P. Oud, Ontwerp van woonwijk Het Witte Dorp, Rotterdam, 1922-1924. Maquette gemaakt in 1988. Collectie: Nederlands Architectuurinstituut, Rotterdam
|
Zorg jij er ook voor dat de maquettes goed worden bewaard?
"Nee, ik houd me vooral met de inhoudelijke kant van de collectie bezig. Ik doe de acquisitie, dat betekent dat ik er voor zorg dat er nieuwe, interessante maquettes bijkomen. Als het archief van een architect wordt aangeboden ga ik eerst kijken hoe belangrijk de architect voor het bouwen in Nederland is geweest. Pas dan besluiten we of we het archief en de maquettes in onze collectie opnemen. Vervolgens beschrijf ik de maquettes en laat er foto's van maken.
Natuurlijk laten we de maquettes niet in het depot verstoffen. Ik publiceer er regelmatig over en verzorg tentoonstellingen. Zo is net de tentoonstelling Wonen op z'n Rotterdams van start gegaan. Hierin zijn 19 maquettes uit onze collectie te zien.
Het beheer en behoud van de maquettes wordt door een collega van mij gedaan. En dat is nog een hele klus. Maquettes worden namelijk van de meest uiteenlopende materialen gemaakt, zoals boomschors, zeeschuim, hout, karton en gips. Al deze materialen zitten in één voorwerp verwerkt terwijl ze eigenlijk allemaal op een andere manier moeten worden geconserveerd. Dat maakt het behoud ingewikkeld."
Als ik iets over een maquette wil weten, kan ik hem dan bij jullie bekijken?
"Jazeker, je kunt in de studiezaal een maquette aanvragen om te bekijken, net zoals je in elk ander archief een stuk kunt inzien. Onze hele collectie is namelijk openbaar en dat is natuurlijk wel bijzonder. In tegenstelling tot een gewoon archief bestaat een deel van onze collectie uit driedimensionale museumvoorwerpen. En waar vind je nu nog een museum waar je elk voorwerp uit het depot mag bekijken?"
Frank Meijer en Annemiek Teesing
