 |
| Vrijende monnik en non, Duitsland?/Nederland, Paneel, eerste helft 17de eeuw, 29,5 x 41,5 cm, Museum Catharijneconvent, Utrecht (inv. nr. RMCC s41) |
Rooms-katholieke priesters, paters en nonnen dienen zich te onthouden van seksuele activiteiten. Die verwachting hebben we nu, maar hadden ze ook al in de 17de eeuw, de tijd waarin dit schilderij werd gemaakt. Seks tussen een monnik en een non was natuurlijk helemaal uit den boze! Alleen de liefde voor God was voor hen geoorloofd. Toch laat de kunstenaar hen stiekem vrijen. Dit schilderij geeft dan ook geen beeld van de werkelijkheid, maar is een satire op het gedrag van de kerk.
Het schilderij is een uiting van spot door protestanten op de katholieken. Op deze manier wilden zij hun mening geven over het in hun ogen schandelijke leven van sommige kloosterlingen. Volgens hen hielden veel monniken er in het geheim relaties met vrouwen op na.
Ook voor de Reformatie (de hervormingen van de kerk in de 16de eeuw) was er al veel kritiek op het gedrag van rooms-katholieke geestelijken. De satire op het onmatige leven van katholieke kloosterlingen was een terugkerend onderwerp in de beeldende kunst en literatuur in die tijd. In de strijd tussen de protestanten en de katholieken in de 16de en 17de eeuw verhevigde deze satire.
Naast de monnik en de non zijn er in dit schilderij nog meer verwijzingen naar de katholieke kerk te vinden. Onder de stoelpoten zie je bijvoorbeeld de oplichtende ogen van een kat. Deze kat, die symbool is voor wellust, heeft de mijter van een bisschop op. Verder liggen er eieren aan de voeten van het stel. De monnik en non broeden samen nieuw broedsel uit. Zo zorgen zij voor katholiek nageslacht.
De man die het stelletje bespiedt heeft een bijzondere kroon op. Ook dit is niet toevallig. Het is de kroon van de Paus, een zogenaamde tiara. Het héle katholieke geloof, in de persoon van de Paus, wordt hier dus op de hak genomen.
Erika van der Laar
Nieuwe inrichting
Museum Catharijneconvent is gestart met de voorbereidingen van een geheel nieuwe inrichting van de vaste collectie. Als gevolg van deze herinrichting is de vaste collectie tussen 2003 en 2006 niet te zien. Maar: het museum blijft wel open! De komende jaren zorgt het museum voor een continu aanbod van verrassende, tijdelijke tentoonstellingen. Voor meer informatie kijk op www.catharijneconvent.nl
