Isaac Massa en Beatrix van der Laan zijn pas getrouwd en ze zijn, aan de uitdrukking op hun gezichten te zien, stralend gelukkig. Dat is ongewoon voor een 17de-eeuws portret want meestal werden echtparen plechtig kijkend uitgebeeld.
 |
| Frans Hals, Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laan, 1622 Collectie Rijksmuseum Amsterdam |
Isaac Massa (38) was een rijke Haarlemse koopman, die vooral handelde met Rusland. Hij was ook erg geïnteresseerd in cultuur en in geschiedenis en kende de schilder van het portret, Frans Hals, persoonlijk.
Waarschijnlijk op advies van Massa zelf zijn is het echtpaar op het schilderij omringd door allerlei symbolen die iets met de liefde te maken hebben.
Op de achtergrond is een liefdestuin te zien, met liefdesparen, een fontein en een pauwenpaar, symbool van de liefde vanwege hun trouw aan elkaar.
Isaac en Beatrix zitten onder een boom waar een wijnrank tegen aan klimt. Boom en wijnrank golden al van oudsher als symbool van de eeuwigdurende liefde: de wijnrank omstrengelt de boom zoals een minnaar zijn geliefde. En zelfs als de boom dood zou gaan, blijft de wijnrank zich strengelen. Ook in emblemataboeken wordt dat symbool in beeld en tekst vaak uitgelegd.
Rechts op grond ligt een klimoprank: symbool van de trouw van de vrouw aan de man. Want net zo als een klimop steun zoekt tegen een muur of een boom, moet de vrouw op haar man steunen, zo vonden ze in de 17de eeuw. Niet voor niets doet Beatrix dat ook op het schilderij: ze steunt met haar hand op de schouder van haar man. Het gebaar van haar andere hand zou er wel eens op kunnen duiden dat het met haar vruchtbaarheid ook goed voor elkaar was, een belangrijke verdienste van een vrouw. Of het echtpaar inderdaad kinderen heeft gekregen is niet bekend. Ook Isaacs gebaar, zijn hand op zijn hart, is een symbool van trouw. De betekenis van de grote distelplant links op de voorgrond heeft eveneens alles te maken met liefde. Vroeger werden uit de distel liefdeopwekkende drankjes bereid en later werd de plant vooral een teken van liefdestrouw. In het Duits wordt de plant niet voor niets ook wel Männertreu, mannentrouw, genoemd.
Het portret van Isaac Massa en Beatrix van der Laan is een portret dat opvalt. Ze zijn er levensgroot op afgebeeld en wilden kennelijk aan iedereen laten zien: wij houden van elkaar en hebben elkaar trouw beloofd.
Annemarie Vels Heijn
