Van Gogh was zijn hele leven op zoek naar vrienden, echte vrienden. Maar door zijn bezetenheid voor het kunstenaarsschap was hij moeilijk in de omgang en vriendschappen hielden nooit lang stand.
 |
| Vincent van Gogh, zelfportret met vilthoed, 1887/88, olieverf op doek, 44 x 38 cm, Van Gogh Museum (Vincent van Gogh Stichting) |
 |
| Paul Gauguin, zelfportret met portret van Bernard, Les Misérables, 1888, olieverf op doek, 45 x 55 cm, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting) |
Op het moment dat hij in 1887 in Parijs de schilder Paul Gauguin ontmoette wist hij het zeker: dit zou de vriendschap van zijn leven worden. Hij bewonderde Gauguin: hij was zeeman geweest, was een bevlogen schilder, had in het exotische Martinique gewerkt en kon net zo eindeloos over schilderkunst praten als Van Gogh zelf.
Lokken en verleiden
Toen Van Gogh in 1888 naar de Provence trok, op zoek naar eenvoud, warmte en licht, wilde hij maar een ding: dat Gauguin hem zo gauw mogelijk zou volgen. In zijn brieven heeft hij het er steeds over. Als hij in mei een huis in Arles kan huren ziet hij als grootste voordeel dat het een atelier en twee slaapkamers heeft en dat Gauguin dus kan komen logeren. In augustus begint hij het atelier te versieren met schilderijen van zonnebloemen (hij wist dat Gauguin daarvan hield). Hij wilde er twaalf schilderen, het worden er vier.
Gauguin reageert niet erg enthousiast op de reeks van uitnodigingen, maar in oktober stemt hij toe, misschien wel omdat Van Gogh hem gratis kost en inwoning belooft.
Het begin is slecht: het is koud weer, het huisje is eigenlijk te klein voor twee uitgesproken karakters en Gauguin moet om zijn slaapkamer te bereiken altijd door die van Van Gogh heen.
Maar ze maken samen schilderijen en praten veel over schilderkunst en andere levenszaken.
 |
| Paul Gauguin, portret van Van Gogh, zonnebloemen schilderend, 1888, olieverf op doek, 73 x 91 cm, Van Gogh Museum (Vincent van Gogh Stichting) |
Verschil van mening
In december schildert Gauguin een portret van Van Gogh dat hij Le peintre de tournesols noemt, de zonnebloemenschilder. Het is niet een gewoon portret en hij kan het niet naar de werkelijkheid hebben geschilderd, want zonnebloemen zijn er niet in december. Gauguin beeldt uit hoe Van Gogh afgelopen zomer als een razende had gewerkt aan zijn zonnebloemschilderijen. En misschien heeft het te maken met hun discussie of een schilderij beter werd als je dingen naar het leven schilderde (zoals Van Gogh deed) of uit je herinnering (zoals Gauguin profeteerde).
Vervlogen vriendschap
Inmiddels was duidelijk geworden dat het samenwonen geen succes was. Gauguin kon Van Gogh slecht verdragen en Van Gogh op zijn beurt zag zijn droom van een gezamenlijk atelier jammerlijk mislukken. Hoe meer Gauguin plannen maakte om naar Parijs terug te keren, hoe wanhopiger Van Gogh werd. In zijn verwarring sneed hij een stuk van zijn oor af, ging naar een bordeel en gaf het aan een hoertje. De politie kwam, ondervroeg Gauguin, maar liet hem gaan. Op 24 december werd Van Gogh werd in het ziekenhuis opgenomen en de dag daarop reisde Gauguin met de trein terug naar Parijs. Voor Van Gogh was een einde gekomen aan wat de grootste vriendschap van zijn leven had moeten worden, en misschien, van zijn kant, ook wel was.
Annemarie Vels Heijn
