 |
Wapen van de famile Smakman, Centraal Bureau voor de genealogie, Den Haag.
Het afgebeelde scheepje is een smak, een Nederlands scheepstype dat vanaf de 16de eeuw werd gebruikt als kust- en binnenvaartuig. |
 |
| Portret van Johan van Haeften (na 1455 - 1463), Landcommandeur van de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht, anoniem, 2de helft 16de eeuw, collectie RDO Balije Utrecht. |
Het ridderlogo
Een versierd schild wordt een wapen genoemd. Al gauw werd de afbeelding van een wapen ook gebruikt als herkenningsteken in het dagelijks leven. Eigenlijk precies zoals bedrijven en winkels tegenwoordig een logo gebruiken. Het werd bijvoorbeeld op iemands huis geschilderd, op zijn kleding geborduurd of op zijn servies afgebeeld. Na de riddertijd waren er steeds meer mensen die een eigen wapen als herkenningsteken gebruikten. Niet alleen adellijke families, maar ook veel gewone burgers hadden een wapen. Als mensen voor het eerst een wapen gingen gebruiken, moesten ze een afbeelding kiezen. Vaak had de afbeelding iets te maken met de familienaam of met een beroep dat iemand uitoefende. Iemand die Van Zon heette, koos bijvoorbeeld voor een zon. Iemand die kleermaker was, kon bijvoorbeeld een schaar of een naald kiezen. Met een wapen kon je ook verwijzen naar de plaats waar je vandaan kwam, door kleuren of symbolen uit het stadswapen over te nemen in je eigen wapen.
Een eigen familiewapen
Veel families hebben een familiewapen. Kinderen erven het wapen van hun vader, net zoals ze (meestal) ook zijn achternaam krijgen. Maar niet iedereen met dezelfde achternaam heeft hetzelfde wapen. Er bestaan bijvoorbeeld achttien verschillende wapens die bij de familienaam De Vries horen. Om te weten of je een familiewapen hebt, moet je stamboomonderzoek doen. Pas als je kunt bewijzen dat een bepaald wapen door een voorouder is gebruikt, mag je het zelf ook gebruiken.
Wie helemaal geen familiewapen heeft, kan er een (laten) ontwerpen. Het Centraal Bureau voor Genealogie beheert een heraldische databank met meer dan twintigduizend familiewapens. Daar zijn eeuwenoude wapens bij, maar ook nieuwe, pas ontworpen exemplaren. Op www.cbg.nl kun je opzoeken of er bij jouw achternaam een familiewapen hoort.
Vibeke Roeper
