 |
|
Archimedes, afgebeeld op een Griekse postzegel
|
Archimedes
Het bovenstaande voorval is door overlevering in onze tijd beland en zal vast hier en daar mooier zijn gemaakt. Maar als Archimedes echt iets heeft geroepen, dan zal het inderdaad het Griekse woord eureka (letterlijk: ik heb het gevonden!) zijn geweest. Archimedes leefde van 287 tot 212 v. Chr. in Syracuse, destijds een Griekse stad op het Italiaanse eiland Sicilië. Hij verbleef en studeerde een poos in het hippe Alexandrië (Egypte), waar veel geleerden elkaar troffen. Archimedes blonk uit in wiskunde en natuurkunde. Bovendien wist hij de theorieën te vertalen in bruikbare uitvindingen, zoals een schroef die water omhoog kon pompen, of wapens die in Syracuse echt zijn gebruikt in de strijd tegen de Romeinen.
De wet van Archimedes
In Syracuse vroeg Koning Hieron aan Archimedes of hij kon nagaan of zijn nieuwe kroon wel van puur goud was, want hij vertrouwde de maker niet. De oplossing diende zich aan toen Archimedes in bad stapte. Hij zag dat het volle bad overstroomde toen hij ging zitten. Een blok lood dat net zo zwaar was als hij, zou minder overstroming hebben veroorzaakt omdat het compacter was. Kennelijk zat er een verband tussen materiaal en het gewicht: het soortelijk gewicht! De goudsmid viel door de mand na deze ontdekking. Hij had een deel zilver in de kroon verwerkt zodat hij een deel goud zelf kon houden. Archimedes bewees dat het soortelijk gewicht van de kroon anders was geworden dan die van een klomp puur goud.
 |
Kroon met platen van verschillende metaalsoorten om de theorie van Archimedes te laten zien, 1750 -1800. Collectie Museum Boerhaave. Foto: Museum Boerhaave, Leiden |
Hoe liep het af
Al tijdens zijn leven werd Archimedes gewaardeerd. Maar dan toch vooral om zijn praktische uitvindingen en dat was vooral wapentuig. Door de eeuwen heen werd pas duidelijk hoe belangrijk zijn denkwerk was.
Archimedes stierf in 212 v. Chr. in het harnas tijdens zijn onderzoeken. Hij had niet in de gaten dat de Romeinen zijn stad waren binnengevallen en hij bleef rustig doorwerken. De Romeinse soldaat die hem aantrof in huis, kende hem niet en stak hem dood. Wie weet wat hij anders nog voor moois had kunnen bedenken!
Monique Ras
Internet
Zelf experimenteren met een container en gewichten: wanneer zinkt het schip? Kijk dan eens op deze website.
Wil je zelf op je hersens kraken, een mooie theorie bedenken en misschien wel een bijzondere uitvinding doen? Ga oefenen in deze musea:
