De eerste beeldbuis stamt uit 1897 en is uitgevonden door de Duitser Karl Ferdinand Braun. Hij vond de zogenaamde elektronenstraalbuis uit, die elektrische signalen in optische beelden omzet. Deze Braunse buis werd al gauw gebruikt door andere uitvinders en is nu het hart van onze tv's en computers. Over de triomf van het pointillisme gesproken. Dit is een kunststroming waarbij stippen of vlekken van ongemengde kleuren naast elkaar op het doek werden geschilderd. Maar als je van een afstand naar een pointillistisch schilderij kijkt, zie je geen vlekken maar een voorstelling.
Pardon? Wat heeft een beeldscherm met de pointillistische kunstenaars Seurat en Signac te maken? Heel eenvoudig. De beelden op de tv zijn opgebouwd uit piepkleine puntjes van maar één kleur. Natuurkundigen weten al sinds Isaac Newton dat je alle kleuren kunt maken door licht van de juiste kleuren te mengen. Plaats bijvoorbeeld een rood en een blauw stipje vlak naast elkaar, en je hersens maken er paars van. De pointillisten gebruikten dat gegeven om de rol van licht in hun schilderijen te benadrukken; ze bouwden hun schilderijen op uit kleine stukjes van die basiskleuren.
 |
|
Close-up van een beeldscherm: de rood-groene beeldpunten zijn duidelijk zichtbaar.
|
Een modern LCD-scherm of een klassieke tv-met-beeldbuis is eigenlijk een robot-pointillist. Elk stukje van het scherm wordt apart aangestuurd om de juiste kleur licht te geven. In elk beeldpunt op het scherm zitten drie vakjes verstopt; een met rode, een met groene en een met blauwe fosfor. Die stof straalt licht uit als hij op de juiste manier wordt geprikkeld.
Binnenin een ouderwetse tv zwiept een bundel elektronen (de deeltjes die elektrische stroom dragen) van links naar rechts en boven naar onder over het scherm, telkens een beetje bijgericht om de juiste fosforvakjes aan te schijnen. De inslaande elektronen laten het fosfor opgloeien. Door de verschillende kleurvakjes hard of juist zacht te raken, gaan ze met verschillende sterktes schijnen.
Zo zie je maar: tv kijken of computeren is best cultureel verantwoord. Als kijkvee zitten we toch maar mooi naar pointillisme te kijken!
Gieljan de Vries
Kennislink
Internet
Kijk voor heel veel oude TV toestellen op de website van Marcels TV Museum, waarvan de afbeelding van bovenstaand toestel afkomstig is.
En kijk voor voorbeelden voor het werk Signac op de website van het van Gogh Museum en het Boijmans van Beuningen.
