Geen kerstboom zonder glazen kerstbal, trompet of vogeltje. Een vreemde gewoonte, zo'n boom versieren. Waar komt dat eigenlijk vandaan?
Feestboom
De dennenboom had voor de Germanen al een speciale betekenis. Het was de boom die groen bleef als verder alles verdord en dood was, een teken van leven. Veel is er over de Germanen en hun dennenbomen niet bekend, maar er wordt aangenomen dat zij hun dennenbomen versierden met wat 's winters in de natuur voorhanden was, vooral appels en noten.
Door de eeuwen heen bleef de dennenboom een feestboom voor winterfeesten en uiteindelijk ook voor het kerstfeest. Men ging de boom binnen zetten en versierde hem met wat men maar kon bedenken, naast appels en noten ook papieren bloemen, vergulde koekjes, suikergoed, houten miniatuurspeelgoed en figuurtjes van tin.
De kerstbal
Echt mooi werd de kerstboom door de uitvinding van de glazen kerstbal, halverwege de 19de eeuw. De glasblazers in Lauscha, een dorpje in Thüringen (midden in Duitsland) maakten al eeuwenlang glas en waren beroemd om hun glazen kralen, die overal in Europa verhandeld werden. De glasblazers werkten in schuurtjes naast hun huizen en het hele gezin - vrouwen, kinderen, opa's en oma's - werkte mee. Maar toen in de loop van de 19de eeuw de concurrentie op de kralenmarkt steeds groter werd, moesten de glasblazers een nieuw product verzinnen. Eén van hen bedacht de kerstboombal, eigenlijk een groot formaat kraal. Een glazen bal, van binnen bedekt met een laagje lood of zink, zodat hij een zilverkleurige glans kreeg.
Van alles van glas
Na de ballen kwamen de dierfiguurtjes en de huisjes. Alles wat ooit in de boom had gehangen werd nu in glas geblazen.
Voor de eerste figuurtjes gebruikten de glasblazers zelfs de houten vormen waarmee ook de koekjes en suikerfiguren werden gemaakt. Het versieren van het glas werd gedaan door vrouwen en kinderen. Zij gaven de glazen figuren van binnen een laagje zilvernitraat - nog glanzender dan lood of tin - en versierden ze met gekleurde lak. Heel populair werd het vogeltje met zijn staart van glasdraden. Ook nu nog is hij een van de meest geliefde kerstboomfiguren.
Van Lauscha naar China
Een halve eeuw lang kwamen alle glazen kerstversieringen uit Lauscha. De glasblazers bedachten duizenden modellen, elk jaar weer nieuwe en ze exporteerden de versieringen over de hele wereld. Maar in het begin van de 19de eeuw kwam er concurrentie: kerstballenfabrieken in Wenen, Japan en de Verenigde Staten. Tegenwoordig komen de meeste kerstversieringen uit China en zijn ze lang niet allemaal van glas. 
Annemarie Vels Heijn
Internet
Kijk voor meer informatie over de kerstboom op de website van Anno.
