 |
|
Losse schilderijenlijsten na de waterschade in Dresden
|
Dresden
Steeds vaker waarschuwen klimatologen voor ernstige overstromingen in de toekomst. Een voorproefje kregen we al in augustus 2002. Door extreme regenval traden veel rivieren in Europa buiten hun oevers. Vooral Midden-Europa had het zwaar. In Dresden zette de kolkende Elbe de kelders van wereldberoemde musea als het Zwingerpaleis en het Albertinum onder water. Museumpersoneel en vrijwilligers werkten bij kaarslicht de hele nacht door om kunstschatten te redden uit de ondergelopen depots. Duizenden oude meesterwerken werden op hoger gelegen verdiepingen ruggelings tegen elkaar gezet om te drogen. De grootste schilderijen die niet zo snel verhuisd konden worden, werden horizontaal tegen het nog droge plafond van de kelder gehesen. Helaas kon niet worden voorkomen dat een aantal kunstschatten voor altijd verloren is gegaan.
 |
| Uitlopen van inkt na waterschade, foto Hans Dirksen, Wijk bij Duurstede |
Calamiteitenplan
Onze Nederlandse kunstschatten zijn tot nu toe voor catastrofale overstromingen gespaard gebleven. Wel zijn er regelmatig waterschade-incidenten zoals in Wijk bij Duurstede waar in oktober 2002 de archiefbewaarplaats onder water liep toen tijdens bouwwerkzaamheden door een nog onbekende oorzaak grondwater in de archiefkelders werd gepompt. Precies een jaar later veroorzaakte een lekkende verwarmingsbuis waterschade in het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag.. In beide gevallen kon dankzij adequaat handelen volgens een calamiteitenplan de schade tot een minimum worden beperkt.
Na de rampzalige overstromingen in Midden-Europa realiseerden onze cultuurbewaarders zich weer eens hoe kwetsbaar ons erfgoed is bij natuurrampen. Steeds meer Nederlandse musea, archieven en bibliotheken hebben sindsdien dan ook een specifiek op hun collectie afgestemd calamiteitenplan ontwikkeld. Bij waterschade is het heel belangrijk dat er binnen 48 uur wordt gehandeld. Nat geworden schilderijen kunnen het best met de beeltenis naar boven horizontaal worden neergelegd. Ze moeten langzaam drogen in een koele ruimte met lage luchtvochtigheid en goede luchtcirculatie. Bij te snel drogen knappen namelijk de lijsten uit elkaar. Omdat in Dresden het electronisch gestuurde klimatologisch systeem niet meer werkte en de temperatuur en luchtvochtigheid te hoog waren, werden uit voorzorg natte schilderijen uit de lijst gehaald.
 |
| Vriesdroogkast, foto Bihanne Wassink |
Meteen invriezen is de beste methode om natgeworden papier en boeken te redden. Het voorkomt schimmelvorming en (verder) uitlopen van inkt. Een professioneel vrieshuis verdient de voorkeur maar een doodgewone huishoudvriezer voldoet ook. In Wijk bij Duurstede stonden zon 7000 archiefdozen onder water. De natgeworden archivalia werden onmiddellijk in een groot vrieshuis ingevroren. Nu, tweeëenhalf jaar later, zijn bijna alle stukken gevriesdroogd en klaar voor restauratie. Dankzij het calamiteitenplan werd uiterst professioneel en adequaat gehandeld en is slechts 1% van al het natgeworden materiaal verloren gegaan.
Marianne Snijders
