Het verhaal van de toren van Babel is ontleend aan de Bijbel. Het is te lezen in Genesis 11:1-9. Van gebakken tichelen (een soort bakstenen) en leem werd in het land Sinear een stad en een toren gebouwd. De bouwers hadden het ideaalbeeld voor ogen om de toren zo hoog te maken dat deze tot in de hemel zou moeten reiken. God veroordeelde deze ambitieuze ijdele plannen en verstoorde de bouw. Wat één volk met één taal was geweest veranderde door Gods toedoen in talrijke volkeren die zich over de wereld verspreidden en hun eigen talen gingen spreken. Vanaf die tijd leven de verschillende volkeren in een Babylonische spraakverwarring met elkaar.
 |
|
Pieter Bruegel de Oude, De toren van Babel, ca. 1556, olieverf op paneel, 59,9 x 74,6 cm, Museum Boijmans Van Beuningen
|
Hoogmoed
Volgens de Romeinse schrijver Flavius Josephus was het koning Nimrod, achterkleinkind van Noach die de opdracht tot de bouw gaf. Veel meer nog dan de Bijbel, benadrukt Josephus de overmoed van deze daad. 'Hoogmoed komt voor de val', luidt het spreekwoord dan ook. De vernietiging van de stad Babel, ook wel Babylon genoemd, komt uitgebreid ter sprake in de Openbaringen (18 en 19). De rijke handelsstad werd in een uur verwoest voor zijn zonden die 'opgehoopt tot aan de hemel' waren.
De toren van Babel van Bruegel
Pieter Bruegel (ca.1525-1569) heeft deze toren van Babel geschilderd. De bouwers hebben de toren al zo hoog gemaakt dat de wolken al zijn bereikt. Bruegel heeft het Colosseum van het oude Rome als inspiratiebron gebruikt. De voorstelling wordt beheerst door de geweldige monumentale toren die bijna beeldvullend is. Daartegenover staat de minuscule gedetailleerde registratie van menselijke bedrijvigheid, als mieren rond een mierenhoop. Opvallend is ook het subtiele kleurgebruik. In het bovenste gedeelte van de toren is de baksteen nog helder rood, terwijl in de lagere etages de baksteen al verweerd is. Een opvallend kleuraccent is ook het witte deel van de toren waar de kalk omhoog gehesen wordt.
Bruegel heeft drie versies van dit onderwerp geschilderd. Een andere, vroegere versie hangt in het Kunsthistorisches Museum te Wenen; de derde is verloren gegaan.
 |
 |
| Details uit de Toren van Babel, respectievelijk de boven- en de onderkant |
Pieter Bruegel de Oude
Pieter Bruegel werd omstreeks 1525 waarschijnlijk in of bij Breda geboren. Vanaf 1551 werkte hij in Antwerpen, toendertijd de belangrijkste stad van West-Europa. In 1552 of 1553 reisde hij via Frankrijk naar Italië, tot aan Sicilië. Na 1560 ging hij in Brussel werken, waar hij trouwde met de dochter van zijn vermoedelijke leermeester Pieter Coecke van Aelst.
Aanvankelijk maakte hij vooral landschappen, maar later overheersten de figuurstukken met godsdienstige, belerende of satirische onderwerpen. Door de laatste twee onderwerpen verwierf hij de bijnaam 'Boeren Bruegel'. Hij stierf in 1569 te Brussel.
Pieter Bruegel de Oude was de stamvader van een schildersdynastie waarvan zijn zonen Pieter Brueghel de Jonge, genaamd 'Helse Breughel', Jan Brueghel de Oude, genaamd 'Fluwelen Brueghel', en zijn kleinzonen Jan Brueghel de Jonge en David Teniers de Jonge deel uitmaken.
Internet
Er is een speciale website gemaakt over dit schilderij van Bruegel en de toren van Babel. Je kan er van alles te weten komen, bijvoorbeeld over Nieuw-Babylon en andere torens van Babel. Ook kan je er spelletjes doen.
Als je wilt kijken hoe het Colosseum er in Rome eigenlijk uitziet, klik dan hier.
