 |
Johan van Oldenbarnevelt
Amersfoort 1547 - Den Haag 1619 |
 |
Maker onbekend
Stokske van Johan van Oldenbarnevelt
1ste kwart 17de eeuw
Rijksmuseum, Amsterdam |
Den Haag, 13 mei 1619: met ontbloot bovenlijf betreedt een oude man het schavot, zwaar leunend op zijn stok. Hij heeft verloren. Hij heeft zijn mening, zijn daden, zijn macht tegenover die van prins Maurits gesteld en verloren. Na zware, onaangename verhoren is hij ter dood veroordeeld. Om een burgeroorlog te voorkomen. Het is een zwarte dag voor de Republiek: Nog even omklemt hij zijn wandelstok, zijn steun, en spreekt: "Mannen geloof niet dat ik een landverrader ben. Ik heb oprecht en vroom gehandeld als een goed patriot en die zal ik sterven." En dan tegen de beul: "Maak 't kort maak 't kort". De beul heft het dan zwaard dat een eeuwig ogenblik later valt. Johan van Oldenbarnevelt, landsadvocaat, is niet meer.
De stok in de collectie van het Rijksmuseum waarmee de oude staatsman het schavot beklom is lang voor authentiek gehouden en zal ook altijd 'het stokje van Van Oldenbarnevelt' bijven. Het is een reliek geworden. De echte stok bevindt zich in de verzameling van de Universiteitsbibliotheek in Amsterdam. Deze was in het bezit geweest van de dichter Jacob Westerbaen (1599- 1670), die getrouwd was met de vermogende Anna Weytsen, weduwe van Oldenbarnevelts oudste zoon Remier. Westerbaen heeft de stok altijd bewaard, samen met twee gedichten over Johan van Oldenbarnevelt. Eén van hemzelf en een geschreven door zijn vriend Joost van den Vondel. Stok en gedichten bleven bij elkaar en kwamen in de 19de eeuw in de Universiteitsbibliotheek terecht.
