Godsdienst en verdraagzaamheid

Pieter Jansz Saenredam Interieur van de Sint-Odulphuskerk te Assendelft 1649 Rijksmuseum, Amsterdam

Zoals bijna overal in Europa was het katholieke geloof in de Nederlanden de enige toegestane godsdienst. Na de Opstand kregen de protestanten het echter voor het zeggen. Omstreeks het midden van de 17de eeuw behoorde de helft van de Nederlanders tot de gereformeerde kerk. Kerk en overheid onderhielden nauwe banden. Niemand hoefde lid van de gereformeerde kerk te worden, zoals voorheen met de katholieke kerk. Nederland werd daarom een tolerant land gevonden. 

Toch was het zo dat je wanneer je een belangrijke overheidsfunctie wilde hebben, maar beter gereformeerd kon zijn. Eenderde van de inwoners van ons land was katholiek. Zij mochten bij elkaar komen, maar moesten dit onopvallend doen in schuilkerken, woonhuizen of onopvallende ruimtes daarachter. Hun oude kerkgebouwen moesten zij afstaan aan de protestanten die de katholieke heiligenbeelden eruit haalden en de wanden wit schilderden.