Kritiek op Cuypers

Pierre Cuypers Het Rijksmuseum 1876-1885 Rijksmuseum, Amsterdam

Vanaf 1853 mocht het katholieke geloof in Nederland weer openlijk beleden worden. Tot die tijd werden de katholieken min of meer onderdrukt door de protestanten en hielden zij diensten in zogenaamde schuilkerken. Cuypers ontwierp een aantal rooms-katholieke kerken in de neogotische stijl. De gotiek werd beschouwd als het hoogtepunt van de Middeleeuwen, de periode van de katholieke heerschappij. Daarom vond Cuypers deze stijl het meest geschikt voor een katholieke kerk. Toen hij die ook voor niet-kerkelijke gebouwen gebruikte zoals het Rijksmuseum kreeg hij veel kritiek. In het museum worden veel voorwerpen bewaard uit de protestantse 17de eeuw. De stijl die bij deze periode, de Gouden Eeuw, hoort is het Hollands Classicisme. De critici vonden de katholieke bouwstijl, zoals de neogotiek werd gezien, daarom niet passen bij een gebouw met een nationaal karakter.

Naast de stijl van Cuypersontwerp werd ook de uitslag van de wedstrijd zelf bekritiseerd. In de jury zat namelijk maar een architect en Cuypers zou zijn geholpen door twee invloedrijke, katholieke vrienden. De eerste was Victor de Stuers. Hij was een edelman die zijn machtige positie bij het ministerie van Binnenlandse Zaken gebruikte om voor Cuypers belangrijke opdrachten binnen te halen. De tweede man was Cuypers' zwager Joseph Alberdingk Thijm (1820-1889). Alberdingk Thijm was een bekend schrijver die helemaal achter de herleving stond van Cuypers katholieke gotische vormen.