De moraal van het verhaal

Jan Steen Het vrolijke huisgezin 1668 Rijksmuseum, Amsterdam

Het is soms moeilijk om een schilderij uit de 17de eeuw goed te begrijpen. De humor is veranderd en bovendien kunnen alledaagse voorwerpen meerdere, symbolische, betekenisen hebben. Een gedoofde kaars op een schilderij verwees bijvoorbeeld naar de dood, want als je sterft 'dooft' immers het leven. Er zit dus vaak een moraal (diepere betekenis) in een 17de-eeuws schilderij.

De wijze les wordt vaak duidelijk gemaakt door teksten op het kunstwerk. Een voorbeeld is het briefje aan de schoorsteen op Het vrolijke huisgezin. Hierop staat het spreekwoord Soo D'Oude Songen, Soo Pijpen De Jonge: zoals volwassen vogels zingen, zo piepen hun jongen. Met andere woorden kinderen volgen het voorbeeld van hun ouders. Dit is duidelijk het geval op dit schilderij. De ouders drinken te veel en letten niet meer op hun pijprokende en wijndrinkende kinderen. Jan Steen laat de kijker op een grappige manier zien hoe het niet moet. Zijn schilderijen zijn ter lering en ter vermaak. Je mag er om lachen en je steekt er nog wat van op ook. Ook tegenwoordig hebben bepaalde dingen een bijbetekenis. Bij een duif denken we aan vrede en een rode roos staat voor liefde.