Het beddenkoord van de tsaar

Peter I Aleksejewitsj, bijgenaamd de Grote Moskou 1672 - Sint Petersburg 1725

Het touwtje van Peter de Grote 1697 Rijksmuseum, Amsterdam

Wat doet een gewoon beddenkoord in het Rijksmuseum? Het is kunstig gevlochten en geknoopt, een handig gebruiksvoorwerp om je in de bedstee aan op te trekken. Niet bijster interessant, ware het niet dat er een mededeling bij hoort, die het koord ineens tot een waardevol historisch object bombardeert: "Een van touw gevlochten bedkwast, naar men zegt door Czaar Peter de Grooten bij zijn aanwezen op de O.I. Comps. werf alhier vervaardigd of gebruikt". Het is dus niet zomaar een beddenkoord. Het is, naar men zegt, een koord dat door de Russische tsaar is vervaardigd of toch op z'n minst gebruikt en het staat dan ook bekend als het 'touwtje van Peter de Grote'.

Tsaar Peter de Grote, de nieuwsgierige, de leergierige, die zich tijdens zijn bezoeken aan Holland, in 1697 en in 1717, uitgebreid laat voorlichten over de scheepsbouw, over de technische en de medische wetenschappen, over de boekdrukkunst, over de schilderkunst. Alles wat de moderne westerse wereld te bieden heeft aan kennis, aan nieuwste snufjes en aan gespecialiseerde vakmensen wil hij meenemen om zijn onontwikkelde Rusland op te stuwen in de vaart der volkeren.

Op de Amsterdamse VOC-werf, één van de modernste industriecomplexen van de wereld, werkt hij in 1697 zelf aan een Oost-Indiëvaarder, die speciaal voor hem op stapel is gezet. En toen zou hij dit beddenkoord hebben geknoopt, want het is op de VOC-werf gevonden aan het begin van de 19de eeuw. In 1820 werd het koord aangeboden aan het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, een verzameling die later gedeeltelijk is opgegaan in het Rijksmuseum.