 |
| Sint Joris en de draak, toegeschreven aan Luca Signorelli, 1495-1505, olieverf op paneel, inv. nr. SK-A-3430, Rijksmuseum Amsterdam |
Water en vuur
De draak was in het oude Oosten een goede God die was verbonden met het element water. Door de middeleeuwse christenen werd hij echter gebruikt als het symbool voor het duivelse kwaad en in het bijzonder de niet-gelovigen, de heidenen. Volgens oude verhalen was hij oorspronkelijk een engel die in opstand kwam. Als straf slingerde God de afvallige duivel vanuit de hemel in de vurige hel. In het diepst van de aarde vestigde satan zijn koninkrijk. Samen met zijn mededuivels werd hij de vijand van God en probeerde hij op allerlei manieren het kwaad te bevorderen. De duivel kon zich in verschillende vormen en dieren laten zien, bijvoorbeeld als slang, bok, wolf of draak.
De draak als het kwaad
De draak was in de Middeleeuwen een erg geliefd motief om het duivelse kwaad uit te beelden. Een angstaanjagend, weerzinwekkend, geniepig en listig wezen. Op het schilderij Sint Joris en de draak is dus meer dan een romantisch verhaal afgebeeld. De draak staat hierin symbool voor het heidendom. Sint Joris, een legendarische soldatenheilige en martelaar, overwint door het doden van het monster het duivelse kwaad. Joris zou in de 3de eeuw zijn geboren in Cappadocië in het heidense Klein-Azië. Op een gegeven moment bekeerde zijn geboorteland zich tot het christendom. Dit wordt hier afgebeeld in de vorm van het verslaan van de monsterlijke draak. De maagdelijke prinses staat symbool voor de stad Cappadocië die net op tijd wordt gered van de duivel.
 |
| Kandelaar in de vorm van een tweekoppige draak en een mannenfiguurtje, kunstenaar onbekend (bronsgieters), eerste helft 13de eeuw, brons of geelkoper, inv. nr. BK-16917, Rijksmuseum Amsterdam |
| |
| |
Licht overwint duisternis
De gevleugelde draak werd niet alleen op schilderijen afgebeeld. In de Middeleeuwen waren kandelaars in de vorm van draken of andere fabeldieren erg populair. Dit schitterende bronzen exemplaar is aan het begin van de 13de eeuw gemaakt in de Duitse stad Hildesheim. Op de rug van een tweekoppige draak zit een klein mannetje. Hij houdt zich goed vast aan de kaarsenpin, die uit de rug van het dier lijkt te groeien. Het mannetje weet de kronkelende draak goed in bedwang te houden. In deze kandelaar wordt als het ware de overwinning van het (kaars)licht over de kwade duisternis, in de vorm van de draak, weergegeven.
Marije de Nood
